Ergenlerde Yürütücü İşlev Fonksiyonları Nasıl Geliştirilebilir?

7-12 yaş arası çocuklar için Yürütücü Fonksiyon Faaliyetleri

Bu oyunlar okul çağındaki çocuklar için yürütücü işlev ve kendi kendini düzenleme becerileri için pratik sağlar. Bu yaş grubundaki çocuklar için, oyunların ve etkinliklerin karmaşıklığını istikrarlı bir şekilde artırmak önemlidir.

Kart oyunları ve tahta oyunları

  • Çocukların oyun kartlarını izlemesini gereken kart oyunları, çalışma hafızasını kullanır ve planlama ve stratejiyle zihinsel esnekliği arttırır. Kalpler, maçalar ve köprüler popüler örnekleridir.
  • İzleme ve hızlı cevap gerektiren oyunlar, bu yaştaki çocuklarda dikkatlerini zorlamak ve hızlı karar almalarını sağlamak için mükemmeldir. Örneğin Spit, kendi oyununla beraber rakibinin gidişatına da dikkat etmeyi gerektirir.
  • Küçük çocuklar için, uygunluk veya numaraya göre eşleştirme gerektiren kart oyunları bilişsel esnekliği test eder.
  • Strateji içeren her oyun, karmaşık hareketleri göz önünde bulundurmaları, pek çok hamleyi önceden planlayarak ve ardından planları hem hayal edilen sonuçlara hem de rakiplerin hamlelerine yanıt olarak düzenlemeleri için önemli bir fırsat sunar. Uygulama ile çocuklar, çalışma hafızasına ve bilişsel esnekliğe meydan okurken, Go veya satranç gibi klasik strateji oyunlarında gerçek bir beceri geliştirebilirler. Daha birçok modern strateji oyunu da vardır. Yüksek IQ topluluğu Mensa, yeni oyunları test eden yıllık bir yarışma düzenleyip ve ilginç bir favoriler listesi sunmaktadır.
  • Bu yaştaki çocuklar aynı zamanda hayali dünyalarda ziyaret edilen yerler, karakterlerin ve malzemelerin nasıl kullanılabileceği ile ilgili kurallar ve kendi belirlediğiniz hedeflere ulaşma stratejileri hakkında karmaşık bilgiler içeren ve çalışma hafızasında tutulması gereken fantezi oyunları gibi daha karmaşık oyunlardan da zevk alır. Minecraft bu tür popüler bir bilgisayar oyunudur, Dungeons & Dragons ise uzun zamandır bir favori olan bir kutu oyunudur.

Fiziksel aktiviteler / oyunlar

  • Bu dönemde organize sporlar birçok çocuk için popüler hale geldi. Bu oyunlarda beceri geliştirmek, çocukların karmaşık kuralları ve stratejileri göz önünde bulundurma, kendi ve diğerlerinin eylemlerini izleme, hızlı kararlar alma ve oyuna esnek bir şekilde cevap verme becerilerini geliştirir. Ayrıca, yüksek düzeyde fiziksel aktivitenin, özellikle futbol gibi koordinasyon gerektiren aktivitelerin YÜRÜTÜCÜ işlevinin tüm yönlerini iyileştirebileceğine dair kanıtlar vardır.
  • Çeşitli ip atlama oyunları da bu yaştaki çocuklar arasında popüler hale gelmiştir. Çocuklar, ip atlama, Çin ipi atlama ve bunun gibi diğer oyunlarda çok yetenekli olabilirler. Bu oyunlarda beceri geliştirmek, hareketlere katılırken oyunun şarkı sözlerini hatırlamak için dikkat kontrolü ve çalışma hafızasının yanı sıra odaklanma gerektirir.
  • Çevrenin sürekli izlenmesini ve hızlı tepki sürelerini gerektiren oyunlar ayrıca seçici dikkat, izleme ve inhibisyon becerileri gerektirir. Küçük çocuklar için, saklanma/ ebeleme oyunları eğlencelidir özellikle karanlıkta oynanan, el feneri ebesi gibi oyunlar. Daha büyük çocuklar laser tag ve paintball gibi oyunların tadını çıkarabilirler. Birçok video oyunu da bu becerilerin uygulanmasını sağlar, ancak şiddetli içerik olabilir, bu nedenle uygun seçeneklerin seçilmesine ve uygun zaman sınırlarının belirlenmesine özen gösterilmelidir.

 

Müzik, şarkı söyleme ve dans

  • Bir müzik aleti çalmayı öğrenmek, seçici dikkat ve kendini izlemeyi geliştirebilir. Gereken fiziksel beceriye ek olarak, şarkıyı akılda tutmak çalışma hafızasını destekler. İki elli koordinasyon uygulamalarının daha iyi yürütücü işlevini desteklediğine dair bazı kanıtlar da vardır.
  • Çocuklar bir enstrüman çalmayı öğrenmeseler bile, müzik derslerine veya topluluk etkinliklerine katılmaları, ritmik kalıpları takip etmeleri gerekir, özellikle doğaçlama söz konusuysa (örneğin, alkış ya da davul çalma). Bu, onların çalışma hafızası, dikkat, bilişsel esneklik ve inhibisyon konusundaki koordinasyonlarını geliştirebilir.
  • Çocukların şarkı gruplarında olduğu gibi parça parça ve sırayla şarkı söylemesi aynı zamanda çalışma belleği, izleme ve seçici dikkat koordinasyonunu gerektiren eğlenceli bir aktivitedir. Çocukların müzik becerileri geliştikçe, yetişkinler onlara giderek artan zorluklar sunabilirler.
  • Dans etmek de hareketlerini müzikle koordine ederken koreografiyi akıllarında tutmayı gerektirdiğinden, dikkat, kişisel izleme ve çalışma hafızası geliştirmek için birçok fırsat sunar.

Zeka oyunları

Bilgilerin hatırlanması ve çalışma hafızasında manipüle edilmesini gerektiren bulmacalar, müthiş zorluklar olabilir.

  • Çapraz bulmacalar, tüm beceri seviyeleri için mevcuttur ve bilişsel esnekliğin yanı sıra, çalışma belleğindeki harflerin ve kelimelerin kullanılmasından yararlanır.
  • Sudoku benzer bir zorluk sağlar ama harfler ve kelimeler yerine sayılar ve denklemlerle çalışır.
  • Rubik Küpü gibi klasik mekansal bulmacalar çocukların zihinsel olarak esnek olmalarını ve potansiyel çözümler geliştirmede mekansal bilgileri göz önünde bulundurmalarını gerektirir.
  • Cogmed ve Lumosity, çalışma belleği ve dikkati geliştirmek için tasarlanmış bilgisayar oyunu bulmacaları ve zorlukları sunar.

 

Ergenler İçin Yürütücü İşlev Faaliyetleri

Ergenlik döneminde, yürütücü işlev becerileri henüz yetişkin seviyesinde değildir, ancak bu becerilere yönelik talepler nadirdir. Gençlerin birden fazla bağlamda etkili bir şekilde iletişim kurmaları, kendi okullarını ve ders dışı görevlerini yönetmeleri ve daha soyut ve karmaşık projeleri başarıyla tamamlamaları gerekir. İşte gençlerin karşılaştıkları günlük zorluklar boyunca daha iyi öz düzenleme yapmalarına yardımcı olmak için bazı öneriler:

Hedef belirleme, planlama ve izleme

Hedefe yönelik faaliyetlerde öz düzenleme gereklidir. Hedeflerin belirlenmesi, planlama, gelişmelerin izlenmesi ve davranışların ayarlanması önemli becerilerdir.

  • Planlama sürecine odaklanmak, gençleri başarmak istedikleri belirli bir şeyi tanımlamaları konusunda teşvik edin. En önemlisi, hedeflerin onun için anlamlı olması ve başkaları tarafından belirlenmemiş olmasıdır. Bazı gençler için kolej başvuru sürecini planlamak motive edici olabilir, ancak diğerleri için sosyal bir etkinlik planlamak daha önemli olabilir. Bir araba satın almak ya da kolejlere başvurmak gibi uzun vadeli hedeflere geçmeden önce, bir ehliyet almak ya da bir bilgisayar satın almak için para kazanmak gibi oldukça basit ve ulaşılabilir bir şeyle başlayın.
  • Gençlerin bu hedeflere ulaşması için adımlar ve planlar geliştirmelerine yardımcı olun. Kısa ve uzun vadeli hedefleri belirlemeli ve bu hedeflere ulaşmak için yapılması gerekenleri düşünmelidir. Örneğin: Gençler takımlarının spor şampiyonunu kazanmasını istiyorlarsa, hangi becerileri öğrenmeleri gerekir? Onları nasıl uygulayabilirler? Ortaya çıkabilecek bazı problemleri tanımlayın ve gençleri onlar için önden plan yapmaya teşvik edin.
  • Evsizlik, aile içi şiddet veya zorbalık gibi büyük sosyal meseleleri ele almak, hem boğucu hem de çekici görünebilir. DoSomething.org ve Volunteer-Match.org, somut eylemlerin belirlenmesine yardımcı olabilir.
  • Ergenlere davranışlarını periyodik olarak izlemelerini ve planladıkları işleri yapıp yapmadıklarını ve bu planların belirledikleri hedeflere ulaşıp ulaşmadıklarını göz önünde bulundurmalarını söyleyin. “Bu planın bir parçası mı? Değilse neden yapıyorum? Bir şey değişti mi? ” Bu şekilde izlemek, alışkanlık ve dürtüsel eylemleri tanımlayabilir ve odaklanmış dikkat ve bilinçli kontrolü geliştirebilir.

Kendi kendini izlemek için araçlar

  • İçsel kendine konuşma, düşünceleri ve eylemleri bilince getirmek için güçlü bir yoldur. Örnekler arasında gençlerin zor bir faaliyetin adımlarını belirlerken kendileriyle konuşmaları veya olup biteni kavramak için periyodik olarak zihninde canlandırmaları vardır. Yoğun olumsuz duygular veya başarısızlık duygularına sebep olan durumlar ortaya çıktığında, kendi içsel konuşma ergenlerin potansiyel olarak problemli düşünme ve davranış kalıplarını belirlemelerine yardımcı olabilir.
  • Büyüme odaklı içsel konuşmayı teşvik edin. Gençlerin, bir deneyimin –özellikle bir başarısızlığın– dersler sunabileceğini ve birinin yetenekleri hakkında genel bir yargı olarak yorumlanmaması gerektiğini fark etmelerine yardımcı olun. Örneğin, bir spor takımı oyunu kaybettiğinde, cesaretini kaybetmiş bir takım üyesine, neyin yanlış gittiğini ve bir dahaki sefere gelişmek için neler yapabileceğini – takımın herhangi bir beceriden yoksun olduğuna karar vermek yerine – nasıl gelişebileceğini düşünmesi için yardım edin. Aynı düşünce okul görevleri için de faydalı olabilir. Mesleki araştırmalar yapan Stanford Üniversitesi’nde profesör olan Carol S. Dweck, daha fazla öneri içeren bir web sitesi geliştirmiştir.
  • Ergenlerin dikkat dağılımına sebep olan şeylerin farkında olmalarına yardımcı olun (özellikle de e-posta ve cep telefonları gibi elektronik iletişimlerin). Birçok görevi aynı anda yapmak iyi hissettirebilir, ancak dikkatini dağıttığına ve performansı engellediğine dair güçlü kanıtlar vardır. İki (veya daha fazla) görev dikkat dağıtımı yapıyorsa, önceliklendirme ve sıralama yollarını bulun.
  • Başkalarının amaçlarını anlamak, özellikle de insanlar farklı bakış açıları tarafından yönlendirildiğinde, zorlayıcı olabilir. Gençleri, başkalarının amaçları hakkındaki hipotezlerini belirlemeye ve daha sonra alternatifleri düşünmeye teşvik edin. “Neden sana çarptığını düşünüyorsun? Başka bir açıklama düşünebilir misiniz? ”Bu tür düşünceye alışkın olmayan gençlerin, süreci modellemeniz için size ihtiyacı olabilir:

“ Seni görmemiş olabilir mi? ” gibi.

  • Kişisel bir günlük yazmak, gençlere düşünceleri, duyguları, eylemleri, inançları ve kararları keşfetmeleri için bir araç sağlayarak kendilerini yansıtmalarını destekleyebilir. Günlük tutmanın birçok yolu vardır, ancak hepsi öz farkındalıkları, kendilerini yansıtmaları ve planlama yapmaları için teşvik eder.

Aktiviteler

Gençlerin öz düzenleme becerilerinden yararlanarak eğlenebilecekleri pek çok aktivite vardır. Püf noktası sürekli iyileştirme ve artan zorluklara odaklanmaktır. Bunlara bazı örnekler aşağıdadır:

  • Spor – Rekabetçi sporlardaki doğal dikkat ve beceri gelişimi, kişinin kendisinin ve diğerlerinin eylemlerini izleme, hızlı kararlar alma ve oyunlara esnek bir şekilde cevap verme becerisine dayanır. Devam eden, zorlu aerobik aktiviteler de yürütücü işlevini geliştirebilir.
  • Yoga ve meditasyon – Şu anki deneyimler hakkında dikkatli olma durumunu veya yargısal olmayan bir farkındalığı destekleyen aktiviteler, gençlerin sürekli dikkat geliştirmesine, stresi azaltmasına ve daha az reaktif, daha yansıtıcı karar vermelerini ve davranışı geliştirmesine yardımcı olabilir.
  • Müzik – Bir müzik aleti çalma, şarkı söyleme veya dans etme becerilerini geliştirirken, özellikle birden fazla şarkı, karmaşık ritimler ve doğaçlama içeren karmaşık parçalarla uğraşırken ve beceri geliştirirken çalışma hafızası, seçici dikkat, bilişsel esneklik ve inhibisyon geliştirilir.
  • Tiyatro – Bir performans özenle koreograflanır ve sahnede ve sahne arkasında tüm katılımcıların görevlerini hatırlamalarını, zamanlamalarına uymalarını ve davranışlarını yönetmelerini gerektirir. Oyuncular için bir rolün replikleri ve eylemlerini öğrenmek, büyük ölçüde dikkat ve çalışma hafızasına dayanır.
  • Strateji oyunları ve mantık bulmacaları – Satranç gibi klasik oyunların yanı sıra Cogmed ve Lumosity gibi bilgisayar tabanlı eğitim programları, çalışma hafızası, planlama ve dikkati çalıştırır. Yüksek IQ topluluğu Mensa, yeni oyunları test eden yıllık bir yarışma düzenlemektedir ve ilginç bir strateji oyunları listesine sahiptir.
  • Bilgisayar oyunları, zaman sınırları belirlenmiş ve gözetim altında olduğu sürece yararlı olabilir. Çevrenin sürekli izlenmesini ve hızlı tepki sürelerini gerektiren oyunlar, seçici dikkat, izleme ve inhibisyonu geliştirir. Bilgisayar oyunlarındakiler gibi karmaşık, hayali dünyalar arasında dolaşmak da çalışma hafızasını destekler. Tarafsız bir medya bilgi kaynağı olan Common Sense Media, popüler oyunlara ilişkin bazı iyi incelemeler sunmaktadır.

Çalışma Becerileri

Okulda, ergenlerin işlerinde giderek bağımsız ve düzenli olmaları beklenmektedir. Bu beklentiler, yürütücü işlevine her yönden büyük bir yük getirebilir. Temel organizasyon becerileri bu konuda çok yardımcı olabilir. Aşağıdaki liste, gençlerin kullanması için bir rehber niteliğinde olabilir.

  • Projeyi yönetilebilir parçalara ayırın.
  • Her bir parçanın tamamlanması için makul zaman planlarını (zaman çizelgeleriyle birlikte) belirleyin. Tüm adımların açıkça tanımlandığından ve her adımın nasıl tamamlanması gerektiğinin farkında olunduğundan emin olun.
  • Çalışırken öz izleme yapın. Dikkat edip etmediğini kontrol etmek için hatırlatıcı olarak periyodik bir zamanlayıcı ayarlayın. Anlamadığında, “Sorun ne olabilir?” “Bilmediğin kelimeler var mı? Yönergelerin ne olduğunu biliyor musun? Yardım isteyebileceğin birileri var mı? Notlarına bakmak yardımcı olur mu? Dikkat etmeyi bıraktıysan, seni neler rahatsız etti? Yeniden odaklanmak için ne yapabilirsin? “ diyerek düşünmesini ve çözüm üretmesini sağlayın. Öz izlemenin püf noktalarını belirleyin (örneğin, bir ödevinizi teslim etmeden önce, evden çıkarken, vb.).
  • Odaklanmış dikkat için kritik zamanların farkında olun. Çoklu görev öğrenme öğrenmeyi engeller. Dikkat dağıtıcı şeyleri azaltmanın yollarını belirleyin (örneğin, elektrikli aletlerinizi kapatın, sessiz bir oda bulun).
  • Görevleri düzenlemek için hafıza desteklerini kullanın. Anımsatıcı cihazlar, bilgileri yeniden hatırlamak için güçlü araçlar olabilir. Bir şeyleri yazma alışkanlığının geliştirilmesi de bu durumda yardımcı olabilir.
  • Proje teslim tarihlerinin ve yapılması gereken adımların olduğu bir takvim tutun.
  • Bir görevi tamamladıktan sonra, neyin işe yaramadığını düşünün. İyi bir organizasyon, hafıza ve proje tamamlamayla birlikte odaklanmış ve sürdürülebilir bir ilgiyi destekleyen şeylerin bir listesini hazırlayın. Bunların diğer projelerde de olmasını sağlamanın yollarını bulun.
  • Tamamlanmamış görevlerden neler öğrenildiğini düşünün. Bu bilgi eksikliği, belirli becerileri geliştirme, kötü zaman yönetimi gibi sorunlardan mı kaynaklandı? Bir dahaki sefere neyi farklı yapmalısın?