Bakımveren Tükenmişliği ile Savaşmak

”Fazla bakıma ihtiyacı olan çocuklarla ilgilenmek ebeveynelere hem duygusal hem de fiziksel bedele mal olur. Bu yüzden ailelerin kendilerine bakımı öncelikli olmalıdır ”

Juliann Garey

İdeal koşullarda bile ebeveyn olmak stresli olabilir ancak gelişim veya zihinsel sağlık sorunları olan çocukların anne babaları çok farklı bir zorlukla karşılaşmaktadırlar.  Özel gereksinimli çocukların bakımı tam zamanlı bir işe dönüşebilir-  hatta eğer yeterli desteğiniz yoksa çok bunaltıcı bir iş olur.  Yeterli destek almadıkları durumda ebeveynler tükenir ve bu da her bireyi olumsuz etkiler.

Yoğun gereksinimleri olan çocukları büyütmenin getirdiği kronik stresin bazı sonuçları vardır. Araştırmalara göre gelişim, psikiyatrik ve öğrenme problemleri çeken çocukların aileleri diğer ailelerden daha fazla :

  • Kaygı
  • Depresyon
  • Uyku problemleri
  • Yorgunluk
  • Evlilik problemleri

görülmektedir.

İngiltere’de yapılan bir araştırmaya göre, kronik stres ebeveynlerde sağlık sorunları çekmelerine sebep olur. Bu çalışmaya göre DEHB veya otizm sendromunlu çocukların ebeveynlerinde hem stres hormonu olan kortizol hem de diabet, kolon kanseri , kalp hastalıkları gibi hastalıklarda görünen CRP biyolojik emaresinin yüksek olduğu belirtilmiştir.

Bu tip çocukların bakımverenlerinin duygusal ve fiziksel sağlık durumlarına değinmek hem çocukların hem de ebeveynlerin sağlığı için önemlidir. Aşağıda, bakımverenleri zorlayan durumlar ve de ebeveynlerin daha sağlıklı, dengeli ve kendilerini çocuklarına adamış olmaları için bazı önerilerden bahsedeceğiz.

 

Yapabileceklerinizin sınırlı olduğunu kabul etme

Uzmanlara göre tükenmişlikten kaçınmanın veya azaltmanın yollarından biri çocuğunuza yardım edebilecek kişinin bir tek siz olduğu ve yapabileceklerinizin sınırı olmadığı fikrine meydan okumalısınız.

Atlanta’lı psikolog , Dr. Wendy Blumenthal’a göre annelerin kırılma noktalarına gelmelerinin sebebi fazla gereksinimleri olan çocukların sorumluluklarının tamamını kendi omuzlarına almalarıdır. ” Bu süperanneler, uyumuyorlar, sürekli endişe içerisindeler , akıllarına gelen her doktoru arıyorlar”.

”Bu ebeveynler her şeyi yapabileceklerini düşünüyorlar ancak yapacakları ilk şey basit bir kişisel bakım olmalıdır,”  diyor DEHB (Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu) ve diğer bozukluklarla çalışan uzman Elaine Taylor Klaus. ”Bu çocuklara bakım vermenin uzun vadeli riskleri vardır ve bunlardan bir tanesi de ebeveyn tükenmesidir” diyor Taylor Klaus. Aynı zamanda ebeveynlerin kendilerine bakım konusunu ciddiye almalarını ve de aşağıdaki maddeleri atlamamalarını öneriyor:

* Her gece düzenli uyku çekmeleri

* Her gün yeterli miktarda su tüketmeleri

* Düzenli olarak egzersiz yapmaları

* Çocuklardan ayrı zaman geçirmeleri

 

Tek başına kalma ve Bitkinlik

Zorlu davranışları olan veya bir takım ihtiyaçları olan bir çocuğa sahip olduğunuzda, empatiden ve yardımdan mahrum bırakıldığınızı hissetmek strese yol açabilir. İş arkadaşları, komşular, arkadaşlar, aile – hatta eşler bile başka bir gezegendenmiş gibi gelebilirler. Ciddi ruhsal bozukluğu olan iki çocuk büyüten  Patricia Kandel insanların neler yaşadığınızı anlamadığını ve çok fazla ötekileştirme  olduğunu söylüyor.

Ailesi en küçük kızlarının bakımevine gitmesine karar verdiklerinde Kandel neredeyse işlevselliğini kaybetmiş olduğunu , kendisi, eşi ve 20 yaşında diğer kızına yıllarca bu koşullar altında yaşadıkları için Travma Sonrası Stres Bozukluğu tanısı konulduğunu  ve evliliklerinin tipik bir evlilikten çok bir mücadele olduğunu söylemiştir.

Kandel dışarıdan hiçbir yardım alamadıklarını, bebek bakıcısı bulamadıklarını, kendi ailelerinin bile onlara yardım edemediğini, maddi imkanları olmadığı için günde 24 saat çocuğun bakımını kendi üstlendiğini söylemiştir.

Fazla stres ve zamanın aileleri zorladığı durumlarda ailelerin çocuklara sürekli olarak bakmaya biraz ara verip biraz rahatlamak adına çocukların bakımını geçici bir süreliğine bu bakımı üstlenen merkezlere yönlendirebilecekleri önerilmiştir.  Hatta ailelerin çocuklarının bakımına o kadar odaklandıkları için, böyle zor bir durumla başa çıkarken kendilerinin de yararlanabileceği hizmetler olduğunun farkında bile değillerdir.

 

Aslında bu bakımı tek başınıza üstlenmek zorunda değilsiniz , ama talep etmeniz gerekir !

Yardım alma konuda bir başka engel ise bunu talep etmeye korkmanız olabilir ama aslında içten bir şekilde yardım etmek isteyen biri size nasıl yardımcı olacağını bilemeyebilir.

Ebeveynlerin bu durumda genelde direkt olarak ” Çarşamba günü ben işlerimi hallederken çocuklara bakabilir misin?” ya da ”Eğer sana bir liste verirsem benim yerime markete uğrayabilir misin?” gibi neye ihtiyacınız olduğunu talep etmek size yardımcı olacaktır.

Dr. Blumenthal’ a göre insanlar genelde küçük yardımlar yapmakta isteklidirler. Mesela siz özel gereksinimli çocuğunuzu terapiye götürürken diğer çocuğunuza göz kulak olabilirler. Veya bir yada birkaç anneyle sırasıyla bir o bir siz çocuklara beraber oynayacakları oyun günleri düzenleyebilirsiniz böylece hem biraz dinlenmeye vaktiniz olur hem de farklı bakış açıları edinirsiniz.

 

Dışarıya açılmak ve kabuğunuzdan çıkmak

Psikiyatrik veya gelişimsel sıkıntıları olun çocukların ebeveynlerinin çoğu sosyal çevreleriyle uzaklaştıklarını ve ev dışında aktivitelerden koptuklarını hissetmektedirler. Çocuklarla çalışan klinik psikolog olan Dr. Matthew Rouse, ailelere bu durumda yön göstermek amacıyla seanslarının yarısını ebeveynlerle yaptığını söylemektedir.

Duygusal ve sosyal sağlığınız da kendinize bakmanın bir parçası olduğunu söylenmektedir. Dr.Rouse dahil birkaç uzmana göre sadece yetişkinlerle olan sosyal hayatın  olması çok önemlidir  Dr. Rouse şu soruları sorar:

* Kendiniz için ne yapıyorsunuz?

* Çift olarak birbirinizi desteklemek adına ne yapıyorsunuz?

* En son ne zaman başbaşa bir yemeğe çıktınız?

* En son ne zaman arkadaşlarınızla zaman geçirdiniz?

Tek başına olma hissini azaltmak için Dr .Rouse aşağıdakileri önermektedir:

* Aile dışında bir destek hattı bulmak. Bu tür sıkıntılar çeken aileler için internette veya birebir destek grupları bulunmaktadır.

* Çocuğunuzla ilgisi olmayan arkadaşlarınız ile zaman geçirmek. Dr. Rouse’a göre ”Destek grupları çok iyidir fakat onlar da çocuğunuz için bir şey yapma olarak sayılırlar”.

* Sizi önemseyen insanlar ile sosyal aktiviteler planlayın.

* Size keyif veren aktiviteler ile uğraşın – okuma, resim yapma, koşma gibi.

Dr. Rouse kendine vakit ayırmayı reddeden aileler için bankaya para yatırıp, nakit biriktirme örneğini veriyor. Çocuklarınıza daha fazla yardım sunabilmeniz için, önce sizin o ihtiyacı depolamanız gerekmektedir.

Ebeveynlerden  en çok  ilgi bekleyen,   en hassas  ilişki eşler arasındaki ilişkidir. Uzmanlar, ebeveynlerin sevliliklerinde bakımveren rolünü üstlenmeleri yanısıra aralarında karı-koca ilişkisini korumalarına dikkat çekmiştir.

Özel ilgi gerektiren çocuklar uzmanlık alanı olan Philedelphia’lı psikolog Dr Cindy Ariel, ebeveynleri, çocukları terapi veya okuldayken küçük aralar vermeleri konusunda teşvik etmektedir. Bunun yanı sıra evde de nefes alacak, beraber vakit geçirecek, flörtleşecek kısa zamanlar yaratılabilir. Başkalarından yardım almıyor olsanız bile, arada eşinizle ilgilenerek, eşinizi ve kendinizi sadece bir bakıcı olarak nitelendirmemenize yardımcı olacak yollar bulunmaktadır.

Tedavi ve eğitim yaklaşım ve stratejileri üzerinde farklı görüşlerde olunduğu zaman, evliliği sağlıklı tutabilmek ve etkili bir bakım veren takımı olabilmek çok zordur. Andrea Weissman’ın şu an 12’sinde olan oğlu  Ethan, dikkat ve sosyal zorluklar üzerinde eğitim alıyor. Andrea ve eşi “normal” davranışın ne olduğu olduğu konusunda farklı görüşlere sahipler.  Eşi Andreanın yaptıklarının kafa karıştırıcı olduğu ve yapılabilecek çok daha uygun pek çok şey olduğunu söylüyor.  Birbiriyle uyumlu bir tutum izlenmemesinin Ethan üzerinde olumsuz etki yarattığından bahsediyor.

Dr. Blumenthal’a göre bu alışılmış bi durum , kimi insanlar bilgi alma konsunda heveslidirler ve bu bilgi almaya açıktırlar kimileri ise aldıkları bilgiyi reddederler. Bilgiyi reddedenler genelde konulan tanıyı reddedip , çocuğun semptomlarını normal olarak  algılamak isterlerdir. Bir ebeveyn bilgi almaya açık diğeri ise bilgi almayı reddeden olduğu zaman , bu anlaşmazlık ilişkilerde büyük bir gerginliğe sebep olabilir. Genellikle bu durum çocuğa ilk defa tanı konduğu zaman yaşanmaktadır.

Bir tavsiye olarak, ”Yatmadan önce birbirinizle günün size en önemli ve en keyif kaçıran olaylarından bahsetmek çok faydalı olabilir diyor ” Dr. Rouse. Böylece bu olaylar esnasında kişinin duygularına odaklanmış ve duyguları paylaşmış olursunuz. Empati ve yakınlığı paylaşma ve dinleme yoluyla edinebilirsiniz.