Çocuklarınız endişeliyken neler yapıp neler yapmamalısınız?

Korkuları güçlendirmeden duygulara nasıl itibar edilir

Clark Goldstein, Phd

Çocuklar sürekli endişeli oldukları zaman,  anne ve babaların niyeti iyi de olsa çocukları zarar görmesin isterlerken, bu negatif döngüye girip çocuklarının endişelerini kızıştırabilirler. Bu durum, çocuğun korkularını öngörüp onları korumak isterken gerçekleşir. Aşağıda çocukları endişe döngüsünden çıkarmaya yarayacak bazı önemli noktalardan bahsedeceğiz.

  1. Amaç çocuğun endişesini yok etmek değil , onunla baş etmektir.

Hiçbirmiz çocuklar mutsuz olsun istemeyiz ama çocukların endişeleriyle baş etmenin yolu endişeleri tetikleyen stres etkenlerini ortadan kaldırmak değildir. Endişeli oldukları bu durumlarda endişelerini tolere etmeyi öğretmek ve endişeli haldeyken de işlevlerini yerine getirebilmektir.Bu durumun mükafatı olarak endişeleri zamanla azalacak veya hepten yok olacaktır.

  1. Sırf çocuğunuz endişeleniyor diye o durumlardan kaçınmayın.

Çocukların korktuğu şeylerden kaçınmak , çocukların kısa vadede iyi hissetmelerine sebep olsa da uzun vadede endişelerini pekiştirmelerine sebep olur.  Örneğin, çocuk rahatsız olduğu bir durum veya ortamda üzülüp ağlamaya başladığında ( ebeveynleri manipüle etme amaçlı değil ama üzgün olduğu için) , ebeveynleri onu hemen orada çıkarmaya çalışır veya korktuğu şeyi ortadan kaldırırlar. Bu durumda ise çocuk o savunma mekanizmasını öğrenmiş olur ve bu döngünün tekrarlama olasılığı çok fazladır.

  1. Pozitif ama gerçekçi beklentiler ifade edin.

Çocuğunuza korkusunun gerçekçi olmadığını, bir sınavda başarısız olmayacağını veya sahnede ona başka bir çocuğun gülmeyeceğini garanti edemezsiniz. Ama çocuğun böyle bir durumda iyi olacağını, bu durumla idare edebileceğini ve korkularıyla yüzleştiği zaman endişesinin zamanla azalacağı konusunda ona güven aşılayabilirsiniz.  Bu, ona sizin beklentilerinizin gerçekçi olduğunu ve ondan yapamayacağı bir şeyi beklemediğinizi temin eder.

  1. Duygularına saygı duyun ama onları güçlendirmeyin.

Bir durumu onaylanıyor olması , o duruma razı olunma ve o konuda anlaşmış olmak demek değildir. Mesela çocuk aşı olacağı için doktora gitmekten korkuyorsa onun korkularını küçümsemek istemezsiniz , fakat aynı zamanda korkusunu büyütmek de istemezsiniz. Çocuğunuzu dinlemek ve empatik olmak, çocuğun ne konuda endişe duyduğunu anlamasını sağlamak ve korkularıyla yüzleşebileceğini gösterebilirsiniz. Ona verebileceğiniz mesaj şöyle olabilir: ”Korktuğunu biliyorum , olabilir , ben buradayım ve bunu atlatman konusunda sana yardımcı olacağım”.

  1. Yönlendirici sorular sormaktan kaçının.

Çocuğunuza duyguları hakkında konuşmaya teşvik edin fakat yönlendirici sorular sormaktan kaçının. ” Sınavın veya projen için endişeli misin?” gibi sorular sormaktan ziyade endişe döngüsünü pekiştirmemek adına ”Projen hakkında nasıl hissediyorsun?” gibi açık uçlu sorular sorun.

  1. Çocuğun korkularını pekiştirmeyin.

Ses tonunuz ve beden dilinizle ”Belki de bu korkman gereken bir durumdur” mesajını vermek istemezsiniz. Mesela çocuğunuz daha önce bir köpekten korktu.  Çocuğunuz tekrar  köpeğin etrafında olduğu esnada siz de çocuğunuzun durumu nasıl karşılayacağına tedirgin olup kasıtlı olmadan endişelenmesi gerektiği mesajını verebilirsiniz.

  1. Çocuğunuza endişeyi tolere edebilme konusunda yüreklendirin.

Çoğunun yapacağı şey  veya istediği amaç uğruna endişeyi tolere edebilmesi önemlidir.  Bu çocuğun hayata adım atması ve endişenin hayatın içinde oluşu ve doğal seviyede seyrelmesini anlaması için önemlidir. Stres yaratan etken ile karşılaştıkça  endişe ve stres zamanla azalacaktır. Endişe seviyesi sıfıra düşmeyebilir , umduğunuz kadar hızlı azalmayabilir ama korkularımızla başetme yolu bu şekildedir.

  1. Beklenti süresini kısa tutmaya çalışın.

Bir şeyden kortuğumuzda, en zor kısım o işi yapmadan önceki kısımdır. Bu yüzden ebeveynler için en önemli noktalardan biri beklenti süresini azaltmak veya ortadan kaldırmaktır. Örneğin, çocuğunuz doktor randevusu öncesinde endişeli bir halde ise, randevudan iki saat önce çocuğunuz ile doktora gideceğiniz konusunda bir tartışmaya girmenize gerek yoktur. Bu durum onu daha da tedirgin edecektir.

  1. Olayları çocuğunuzla beraber gözden geçirin.

Bazen çocuğunuzla, korktuğu şey başına gelirse ne olabileceğini, bu durumla nasıl başa çıkacağını konuşmak faydalı olur. Ebeveynlerinden ayrılmakta endişelenen bir çocuk için, okul bitiminde anne babasının onu almaya gelmemeleri onu endişelendirebilir. Bu durumda, o konu hakkında konuşulmalıdır.  Okul bitiminde annen gelmezse ne yaparsın? ”Öğretmenime annemin gelmediğini söylerim”, ”Peki bu durumda öğretmenin ne yapar?” ”Annemi arar veya benimle bekler.” Bazı çocuklar için, önceden bir planın olması bilinmezliği etkili ve sağlıklı bir biçimde azaltır.

  1. Endişe ile başa çıkmanın sağlıklı yönlerini modelleyin.

Çocuğunuza endişe ile başa çıkmayı öğretmenin bir yolu da çocuğa, kendinizin endişeyle nasıl baş ettiğinizi sergilemektir. Çocuklar durumları çok kolay sezerler, eğer telefonda bir arkadaşınıza stres veya endişe ile başa çıkamadığınız konusunda devamlı şikayet ediyorsanız, çocuklar bu durumu anlarlar. Stres veya endişeniz yokmuş gibi davranın demiyoruz fakat çocuklarınıza bu durumla nasıl sakince başa çıktığınızı, tolere ettiğinizi ve bu işin üstesinden geldiğinizde iyi hissettiğinizi gösterin.

Makalenin orjinali için : https://childmind.org/article/what-to-do-and-not-do-when-children-are-anxious/

Çeviri : Klinik Psikolog Aslı Yaman