Başarılı ve Kararlı Bir Çocuk Yetiştirmek
Kararlılık, dünya üzerinde bir etkiye sahip olma isteği ve azim ile bir davranışı sürdürme eğilimi olarak tanımlanabilir. Çocuklar keşfetme ve öğrenme arzusu ile birlikte doğarken, kararlılık hedeflerini gerçekleştirmelerine yardımcı olur. Aşağıda ilk üç yılda bu motivasyonunun nasıl geliştiğinin örneklerini bulabilirsiniz:
6 aylık bir bebek annesine gülümser. Annesi bebeğe geri gülümser ve onu öper. Bebek bir öpücük daha almak için tekrar gülümser. Bu bebek, çevresine bir etkisi olduğunu hissetmeye başlar ve buna karşılık karşısındaki kişiden olumlu ve güven veren bir karşılık görür.
9 aylık bir bebek kaşığını sandalyesinde otururken düşürür. Çıkan sese güler ve bu esnada kardeşi yere düşen kaşığı bebeğe geri verir. Bundan keyif alan bebek kaşığı tekrar yere atar ve kardeşiyle birlikte bir oyunun içine girmiş olurlar. Bebek, yüksek bir ses çıkartabileceğini, bunu keyifli bir oyuna dönüştürebileceğini, birisini bu oyuna dahil edebileceğini ve hayatındaki önemli birisini güldürebileceğini anlamış olur.
18 aylık bir çocuk elinde keçeli bir kalemle duvarı çizmeye başlar. Bu esnada annesi yanına gelir ve elinden kalemi alır. Kızgın bir ifadeyle çocuğuna bakar ve konuşur. Çocuk, bazen koyduğu hedefleri yakın çevresinin onaylamadığını öğrenir. Bu, düzgün ve sağlıklı davranışları benimsemenin; ve ilerleyen yıllarında alacağı kararları etkileyecek bir mekanizmaya dönüşecektir.
2 yaşında bir çocuk, dikkatli bir şekilde blokları üst üste koymaktadır. Kuleyi nasıl daha sağlam yapacağını çözmek için pek çok denemede bulunur. Bu çocuk, hedefine ulaşmak için dikkatlice plan yapması gerektiğini ve bir kaç adımda hedefine ancak ulaşabileceğini öğrenmiş olur.
Aşağıda çocuğunuzda bu kavramı geliştirmek için yapabileceğiniz bazı maddeleri bulabilirsiniz:
Çocuğunuza karşısına çıkan sorunları kendisin çözebilmesi için, onun cevabını düşünebileceği sorular sorun. “Sence bu oyuncağı sıkıştığı yerden çıkarmak için ne yapmalıyız?” Bu sorular çocuğunuzun mantıklı bir çerçevede düşünebilmesini ve amacına ulaşmak için doğru soruları sormasına yardımcı olur.
Çocuğunuzun ulaştığı hedeflerde, yaptığı hangi davranışların ona yararı olduğunu gösterin. Bu basamakların bir hedefe ulaşmak için aşılması gerektiğini belirtin. “Nasıl dikkatlice bloklardan uzun bir kule yaptığını gördüm. En alta en büyük parçayı yerleştirdin. Bravo sana. Eminim kulen yıkıldığında bu bilgiyle daha sağlamını yapabilirsin.”
Çocuğunuzu yeni beceriler edinirken destekleyin. Çocuğunuzun kendi kendine yeni şeyler denemesi çok değerlidir. Çocuğunuzun yapabileceği bir şeyi onun yerine yapmanız, onun girişimciliğini azaltacağını unutmayın. Yani, birbirine uymasa bile onun kıyafetlerini seçmesine izin verin. Gerekirse sandalyesinin altına muşamba serin ama çocuğunuz kendi yemeğini kendisi yesin. Çocuğunuz, onun bu çabalarını takdir ettiğinizi bilsin: “Kazağını kendi kendine çıkardın. Bu çok büyük bir başarı!” Bu gibi durumlarda çocuğu desteklemek kendine olan güvenini ve bağımsızlığını pekiştirir. Yapamadığı ya da başarısız olduğu bir durumda da onu desteklemek ve öneriler sunmak, pes etmemesini ve eninde sonunda başarmasının yolunu açacaktır.
Çocuğunuzu yeni şeyler denemesi için cesaretlendirin. Çocuğunuzu gözlemleyerek, neye hazır olduğunu fark edin. Eğer ki 18 aylık bir çocuk, kazağını kendisi çıkarmak için hamle yapıyorsa, ona bunu denemek isteyip istemediğini sorun ve bir fırsat yaratın. Eğer elinizde yapbozun parçalarını alıp kendisi yerleştirmeye çalışıyorsa ona alan açın. Ona bunu yapmasının zaman alabileceğini, ama ona güvendiğinizi söyleyin. Sadece, beklentilerinizin çocuğunuzun yaşına uygun olduğundan emin olun. Çocuğunuzdan yaşına uygun olmayan şeyler beklediğinizde, başarısızlık ve yetersizlik duygularını yaşar; ve bu durum onu yeni şeyler denemekten alıkoyabilir. Bunun yerine, çocuğunuza başarabileceği küçük görevler verin. Eğer çocuğunuz duraksıyorsa ve kendinden emin görünmüyorsa, görevi biraz daha küçük parçalara ayırın.
Onun bu konuda rol modeli olun. Çocuğunuz sizi zor ve uğraştırıcı bir görevde dahi pes etmeyip uğraşıyorken görsün. Bu esnadaki düşünme süreçlerini olunla paylaşın. “Bugün o oyuncaklar oynarken ne kadar zorlandın. Ama pes etmedin ve devam ettin. Bravo sana! belki bir dahaki sefere biraz yavaşlayıp, bir adım gerisinde neyi farklı yapabileceğini düşünürsün.”
Çocuğunuzun hatalar yapması ve hedefine zaman zaman ulaşamaması normaldir. Eğer ki böyle bir durumda stres yaşamıyorsa, başka bir aktiviteye yönelebilirsiniz. Fakat, çocuk aktivite tarafından meydan oyunmuş hissediyorsa ve bu durum onu öfkelendiriyorsa, başka bir aktiviteye bir anda geçemeyebilir. Mola vermesini ve sonra denemesini önerebilirsiniz. Ayrıca çabasını takdir etmek de önemlidir: “O yapboz üzerinde gerçekten çok çalıştın. Bu kadar uğraşıp yapamamak seni kötü hissettirdi. Bazen biraz durup sonra devam etmek iyi oluyor. Başka bir zaman yine deneyebilirsin.” Bu noktada önemli olan, çocuk sizden hayal kırıklığına uğradığına dair bir titreşim almamalı. Tekrar denemeye hazır olduğunda, onunla birlikte oturun ve ona rehberlik ederek durumu çözmesini sağlayın.
