Bebeklerde Dikkat ve Organizasyon Becerileri Nasıl Geliştirilir?

Bebeklerde yürütücü işlevler nasıl geliştirilir

Yürütücü işlevi ve öz düzenleme becerileri öğrenme ve gelişim için kritik destek sağlar. Yoğun bir havaalanındaki hava trafik kontrol sistemi, birçok uçağın birden fazla pistte geliş ve gidişini yönettiği gibi, yürütücü işlev becerileri beyinlerimizdeki bilgileri tutmamıza ve kullanmamıza, dikkatimizi odaklamamıza, dikkat dağıtıcıları filtrelememize ve zihinsel vites değiştirmemize izin verir. Bu becerilerin üç temel boyutu vardır:

• Çalışma hafızası – Bilgileri akılda tutma ve kullanma yeteneği.
• İnhibitör kontrol – Ayartılara, dikkat dağıtıcılara ve alışkanlıklara karşı koymak ve harekete geçmeden önce durmak ve düşünmek için düşünceler ve dürtülere hakim olma yeteneği.
• Bilişsel esneklik – Vites değiştirme ve değişen taleplere, önceliklere veya bakış açılarına uyum sağlama kapasitesi.

Bu beceriler, bir görevi tamamlamak için gereken bilgileri hatırlamamıza, dikkat dağıtıcı şeyleri filtrelememize, uygunsuz veya üretken olmayan dürtülere direnmemize ve belirli bir etkinlik sırasında dikkatimizi sürdürmemize yardımcı olur. Onları hedefler koymak ve hedeflerimize ulaşmak için yollar planlamak, yol boyunca ilerlememizi değerlendirmek ve gerektiğinde planı düzeltmek için kullanırız, bu sırada gerginlikle hareket etmemek için duygularımızı yönetiriz.

Yürütücü işlev becerileri ile doğmamış olsak da, onları geliştirme potansiyeline sahip olarak doğuyoruz. Süreç bebeklik döneminde başlayan, yetişkinliğin erken dönemlerinde devam eden ve deneyimlerimiz tarafından şekillenen yavaş bir süreçtir. Çocuklar, yeteneklerini anlamlı sosyal etkileşimlere girerek ve giderek daha zorlu seviyelerdeki öz denetim becerilerini geliştiren eğlenceli aktivitelere katılarak geliştirirler.

Bebeklik döneminde yetişkinlerle etkileşimler, bebeklerin dikkat ve odaklanma becerilerini geliştirmesine, çalışma belleği oluşturmasına ve tepkilerden uyarıcı deneyimleri yönetmesine yardımcı olur. Yaratıcı oyunlar ve okul çalışmaları sayesinde çocuklar, planlama, esnek problem çözme ve sürdürülebilir etkileşimi desteklemek için önemli faktörler olan dikkat, çalışma hafızası ve kendi kendini kontrol etme becerilerini birbirine entegre ederler. Liseye gidene kadar, öğrencilerin zamanlarını (büyük ölçüde) bağımsız olarak organize etmeleri, ödevlerini takip etmeleri ve tamamlanması gereken projeleri yönetmeleri beklenir.

Çocuklar bu kapasiteleri geliştirirken, deneyimlerini yansıtan, yaptıkları ve nedenleri hakkında konuşacakları, eylemlerini gözetleyebilecekleri, olası adımları göz önünde bulundurabilecekleri ve kararlarının etkinliğini değerlendirecekleri uygulamalara ihtiyaç duyarlar. Yetişkinler, öncelikle zorlu görevleri yerine getirmelerine yardımcı olarak ve daha sonra çocukların süreci bağımsız olarak yönetebilmeleri ve hatalarından ders çıkarabilmeleri için kademeli olarak geri adım atarak bu becerilerin gelişimini desteklemekte veya “köprü kurmakta” kritik bir rol oynamaktadır.

Aşağıda örnek olarak verilen faaliyetler yürütücü işlevinin çeşitli bileşenlerini güçlendirmek için yaşa uygun yollar olarak belirlenmiştir. Her ne kadar bilimsel çalışmalar bu önerilerin etkilerini henüz kanıtlamamış olsa da, buradaki varlıkları, alandaki uzmanların çocukların yürütücü işlev becerilerini uygulamalarına izin veren faaliyetler konusundaki yargılarını yansıtmaktadır. Uygulama iyileştirmeye yol açar. Bu faaliyetler tek yardım edebilecek şeyler değildir; bunun yerine, çocukların sağlıklı gelişmesini destekleyebilecek zevk aldıkları çoğu şeyin bir örneğini temsil ederler.

6-18 Aylık Çocuklar İçin Yürütücü İşlev Aktiviteleri

Bu aktiviteler, bebekleri dikkatlerini odaklanmaya, çalışma hafızasını kullanmaya ve temel öz kontrol becerilerini pratik etmeye teşvik eder. Gelişimin bu aşamasında, bebekler aktif olarak çekirdek yürütücü işlevlerini ve öz düzenleme (EF / SR) becerilerini geliştirirler. Yetişkinlerle deneyimlenen destekleyici ve duyarlı etkileşimler bu becerilerin sağlıklı gelişimi için temel oluşturur. Bununla birlikte, belirli faaliyetler EF / SR’nin temel bileşenlerini güçlendirebilir.

Bu etkinlikleri sırasında yetişkinler, bebeğin ne kadar süre oynayacağına karar vermesine izin vermeli, bebeğin ilgi alanlarında olan ve eğlenceli aktiviteler seçmelidir.

Küçük bebekler için kucak oyunları

Nesiller boyunca aileler, bebekleri kucağındayken onlarla oyunlar oynadılar. Farklı oyunlar farklı becerileri geliştirir, ancak hepsi tahmin edilebilirdir ve yetişkinlere ve çocuk davranışlarına rehberlik eden bazı temel kuralları içerir. Tekrarlama, bebeklerin oyunun kurallarına uyması için kendi davranışlarını hatırlamalarına ve yönetmelerine yardımcı olur.

Ce-Eee- Bu gibi saklanma-bulma oyunları çalışma belleğini çalıştırır, çünkü bebeği kimin sakladığını hatırlaması için zorlar, bazı varyasyonlarda, bebek yetişkinin ortaya çıkarmasını beklerken temel öz kontrol becerilerini de çalıştırır. Diğer versiyonlarda, bebek ortaya çıkma zamanlamasını kontrol eder; bu, bebeklerin beklenen bir sürprizin yarattığı gerilimi düzenlemesini sağlar.

Baş Parmağım- Beklenen bir sürprizle biten öngörülen tekerlemeler bebekler tarafından çok sevilir. Bebekler, kafiyeye aşina olurken ve sürprizin çıkmasını beklerken çalışma belleklerini çalıştırırlar, ileriye yönelik reaksiyonlarını dizginlerken aynı zamanda yüksek seviyedeki uyaranları yönetirler.

Saklama Oyunları

Saklama oyunları, çalışma hafızasını geliştirmek için harika bir yoldur.

• Bir oyuncağı bir bezin altına saklayın ve bebeği aramaya teşvik edin. Bebekler oyuncağı hızlıca bulmaya başladıktan sonra saklayın, çocuğa yerini değiştirdiğinizi gösterin ve çocuğu bulması için teşvik edin. Mücadeleyi arttırmak için daha fazla hamle yapın. Çocuk neyin orada olduğunu hatırlayıp hareketini zihinsel olarak düzenlerken çalışma hafızasını kullanır.
• Daha büyük bebekler, saklanıp sizin onu sesli olarak aramanızı dinlemekten zevk alabilirler bu sırada konumunuzu zihinsel olarak takip ederler.
• Daha büyük bir bebeğe bir nesnenin nerede olduğunu göstermeden gizleyebilir ve ardından bebeğin aramasına izin verebilirsiniz. Bebeğiniz aranan yerleri takip etmeyi pratik edecektir.
• Bu oyunların diğer bir zorlayıcı versiyonu, bir döner tabağa bir dizi bardak koymak (veya “tembel Susan”), bir bardağın altına bir nesne gizlemek ve sonra döner tabağa döndürmektir. Birden fazla nesneyi gizlemek de zorluğu artırabilir.

Taklit ya da kopyalama oyunları

Bebekler yetişkinleri kopyalamayı sever. Taklit ettikleri zaman eylemlerinizi takip etmek, hatırlamak, sıralarını beklemek ve sonra ne yaptığınızı hatırlamak zorundalardır. Bunu yaparken, dikkat, çalışma hafızası ve kendi kendini kontrol etmeyi pratik ederler.

• Basit el hareketlerinden (örneğin el sallama), belirli şekillerde oyuncakları düzenlemeye ve çocuklardan sizin yaptıklarınızı kopyalamalarını istemeye (örneğin, oyuncak hayvanları bir avluya yerleştirme) veya blokları üst üste dizerek basit yapılar inşa etmelerine kadar çeşitli basit biçimleri vardır.
• Bebeklerin becerileri geliştikçe, kopyaladıkları modelleri daha karmaşık hale getirin.
• Yetişkinler, bebeklere oyuncaklarla oynamanın değişik yollarını da gösterebilirler, atı dörtnala çıkarmak ya da oyuncağı bebek sallamak gibi. Bu, oyuncakları gerçek nesneler için sembol olarak kullanma kavramını ortaya çıkarır.

Basit rol oynama

Bu yaş aralığındaki büyük çocuklar, sizin yaptığınız şeyleri yapmaktan zevk alırlar.

• Zemini süpürme, oyuncak alma, toz alma vb. gibi, çocuğun ilgisini çeken her türlü aktiviteyi sırayla yapın. Bu oyunlar, hayali oyunun temellerini sunar ve çalışma hafızası, öz kontrol ve seçici dikkat becerilerini çalıştırır; çünkü bu oyunlar sırasında çocuk dikkat dağıtıcılardan kaçınırken ve başka şeylerle ilgilenme dürtüsünü engellerken aktiviteyi bitirene kadar aklında tutmalıdır.
• Çocuklar büyüdükçe daha karmaşık rolleri hatırlayabilirler ve oynayabilirler. Ayrıca belirli aktiviteleri başlatmaya başlayacaklardır. Gerekli malzemeleri sağlamak (örneğin bir süpürge, oyuncak kutusu, bir toz bezi), çocukların bu tür oyunlardan zevk almasına ve sürdürmesine yardımcı olabilir.

Parmak oyunları

Basit el hareketlerine sahip şarkılar bebekler için çok eğlencelilerdir ve dil kontrolüyle beraber öz kontrol ve çalışma belleğini de geliştirir. Bebekler hareketleri bir şarkıya göre kopyalamayı öğrenebilirler, pratik yaparak hareketlerin sırasını hatırlarlar. Eensy Weensy Spider; baş parmağım gibi parmak kuklalarıyla şarkılar bunların bazı örneklerdir.

Konuşmalar

Basitçe bir bebekle konuşmak bile dikkat, çalışma hafızası ve kendi kendini kontrol etmeyi çalışmanın harika bir yoludur.

• Küçük bebeklere dikkatini çeken şeylerin ismini seslice söyleyebilirsiniz. Bebek muhtemelen dikkatini biraz daha uzun süre orada tutacak ve böylelikle aktif olarak odaklanma ve sürdürme pratiği yapacaktır.
• Bebekler büyüdükçe, ilginç olaylar veya nesnelere dikkat çekmek ve bunlardan bahsetmek, dikkatlerini yetişkinin belirlediği bir şeye odaklamayı öğrenmelerine yardımcı olabilir. Bebekler dili öğrenirken, söylenen şeylerle ilgili hatıra oluştururlar ve sonunda kelimeleri nesnelere ve eylemlere eşleştirmeye başlarlar.
• Ana dili dışında başka dil konuşmak da çocuğunuza yardımcı olur. Ek bir dil kullanma deneyimi önemli bir beceridir, iki dil konuşan çocukların tek dil konuşan çocuklardan daha iyi yürütücü işlev becerilerine sahip oldukları tespit edilmiştir.

18 – 36 Aylık Çocuklar İçin Yürütücü İşlev Aktiviteleri

Gelişimin bu aşamasında çocuklar hızla dil becerilerini geliştirirler. Dil, yürütücü işlevinin ve öz düzenlemenin (EF / SR) gelişiminde önemli bir rol oynar; çünkü çocukların düşüncelerini ve eylemlerini tanımlamasına, üzerinde düşünmesine, göz önünde bulundurması ve kullanması için planlar yapmasına yardımcı olur. Dil aynı zamanda çocukların hem davranışları düzenleyen hem de basit oyunlar için geçerli olanları giderek daha karmaşık kuralları anlamalarına ve izlemelerine yardımcı olur. Ayrıca, iki dillilik daha iyi EF / SR ile ilişkilidir, bu nedenle birden fazla dilde akıcı olan ebeveynler bu dilleri çocuklarıyla birlikte kullanmalıdır.

Aktif Oyunlar

Bu yaşta, çocuklar aktif olarak birçok önemli fiziksel beceri geliştirirler ve fiziksel zorlukları severler. Aşağıdaki aktiviteler, küçük çocukların dikkatlerini bir hedefe odaklamalarını ve sürdürmelerini, gereksiz ve etkili olmayan eylemleri engellemelerini ve bir ilk girişim başarısız olursa yapmak istediklerini yeni yollarla denemelerini gerektirir. Her zaman başarılı olmayabilirler, ancak pratik yapmaları çok önemlidir. Bu bir öğrenme sürecidir. Bu aktivitelerin birçoğu yetişkinlerden sık sık hatırlatma gerektirecektir ve çok uzun sürmeyebilirler!

• Top atma ve yakalama, bir denge yürüyüşü, bir yokuştan aşağı ve yukarı koşma, zıplama, vb. gibi yeni beceriler denemek için birçok malzeme ve fırsat sağlayın. Ek çalışma belleği ve engelleme zorlukları için takip etmek için basit kurallar koyun, örneğin sırayla “bitiş çizgisine” koşun ve geri dönün.
• Daha büyük çocuklar, Lideri Takip Et gibi taklit oyunlarını severler. Bunlar çalışma hafızasının yanı sıra dikkat ve inhibisyon becerileri için harika etkinliklerdir.
• Aktif inhibisyon gerektiren donma dansı (müzikal heykeller) gibi oyunlar, çocukların birkaç hatırlatma olmadan “donmasını” beklemesek de eğlenceli olabilir. Ayrıca etkili olanlar, Kutudaki Jack gibi çocukların başlamasını, durmasını veya yavaşlamasını ve hızlanmasını gerektiren şarkı oyunları oynanabilir.
• Birçok hareket içeren şarkı oyunları da eğlencelidir. Örnek olarak Omuzlar, Dizler ve Parmaklar oyunları verilebilir. Bunlar, çocukların şarkının sözlerine katılmalarını, eylemlerini yönlendirmek için şarkıyı kullanmalarını ve çalışma hafızasında tutmalarını gerektirir.
• Parmak oyunları veya şarkılar ve tekerlemelerle uyuşan el hareketleri, bu yaştaki çocuklarda popülerlerdir, benzer şekilde çocukların dikkatini, çalışma hafızasını ve inhibitör kontrolü zorlar.

Konuşma ve hikaye anlatımı

Çocuklar dil becerilerini geliştirdikçe, yetişkinlerle sohbet etmeye aktif olarak katılmaya başlayabilir ve basit hikayeler anlatabilirler.

• Basitçe oyunlarını izlemek ve anlatmak bile küçük çocukların, dilin davranışlarını nasıl tanımlayabildiğini anlamalarına yardımcı olmak için harika bir yol olabilir. Çocuklar büyüdükçe, “Bundan sonra ne yapacaksın?” veya “Topu kavanoza koymak istediğini anlıyorum. Bunu yapmanın başka bir yolu var mı?” gibi soru eklemeleri yapılabilir. Bu sorular çocukların ne yapmaya çalıştıklarını, denediklerinin çalışıp çalışmadığını ve bir sonraki hareketlerini nasıl planlayacaklarını düşünmelerine yardımcı olur.
• Beraber yapılan aktiviteler hakkında hikayeler anlatmak, bu deneyimleri yansıtmanın harika bir yolu olabilir. Çocuk, olayların gerçekleştiği sırayı, olayların neden gerçekleştiğini ve bu deneyimin ne anlama geldiğini göz önünde bulundururken, yapılan aktiviteyi çalışma hafızasında tutulmalıdır. Bu aktiviteler aynı zamanda basit bir kitap olarak yazılabilir veya çizilebilir ve yeniden okunabilir.
• Duygularla ilgili konuşmak da önemlidir. Bunu ya çocuğunuzun duygularını fark ettiğinizi belirterek “Şu an gerçekten kızmış gibi görünüyorsun” ya da bir çocuğun kızgın olduğu bir hikaye anlatarak da yapabilirsiniz. Çocuklara duygularını yansıtmaları için bir alan verirseniz, aranızda geçen bu konuşmalar, yürütücü işlev için gerekli olan duygusal düzenlemenin gelişimini destekleyebilir.

Oyunları eşleştirme / sıralama

Bu yaştaki çocuklar, çocukların aktiviteyi düzenleyen kuralı (şekil, renk, beden vb. İle sıralama) anlamalarını gerektiren, kuralları göz önünde bulundurabilen ve takip edebilen basit eşleştirme ve sıralama oyunlarını oynayabilirler.

• Çocuklarla nesneleri özelliklerine göre ayırma ve eşleştirme oyunu oynayın, nesneleri boyutlarına, şekillerine veya renklerine göre sıralayın.
• Çocuklarla saçma bir ayırma oyunu oynayın. Çocuklar benzer şeyleri bir araya koyma eğilimindedirler, bu yüzden değişim onları zorlar. Onlardan beklenen eylemi yapmamalarını isteyin böylelikle seçici dikkatlerini ve çalışma hafızalarını geliştirirler.
• Büyüdükçe, küçük çocuklar da şekillere ve renklere dikkat gerektiren basit bulmacaların keyfini çıkarmaya başlar. Yetişkinler, çocuklardan hangi şekle veya renge ihtiyaçları olduğunu, belirli bir parçayı nereye koyabileceklerini ya da uymazsa parçayı nereye koymaları gerektiğini sorarak çocuklarının yansıtma ve planlama becerilerini geliştirmelerini sağlayabilir.

Hayali oyun

Yeni yürümeye başlayan çocuklar, basit hayali oyunlar oynamak için kapasitelerini geliştirmeye başlamışlardır. Çoğu zaman, küçük çocuklar, erişebildikleri nesneleri kullanarak (örneğin bir süpürgeyle süpürme veya bir tencereyle yemek yapma gibi) yetişkinlerin eylemlerini taklit ederler. Bu yaşa geldiklerinde, bu eylemler sadece taklit edici değillerdir aynı zamanda sürdürülebilir ve basit hayali oyun alanlarının belirtilerini gösterir. Örneğin, çocuk tencerede yemek “pişirir” sonra, tencereyi masaya koyup ve yiyormuş gibi yapar.

• Çocuklara ne yaptıkları hakkında sorular sorun. Gördüğünüz şeyleri anlatın.
• Çocukla birlikte oynayın ve çocuğun oyunu yönlendirmesine izin verin. Çocuğa, hangi rolü oynamanız gerektiğini ve nasıl yapmanız gerektiğini söylemesi için bir şans verin. Başkalarının davranışlarını düzenlemek, çocukların kendi öz düzenleme becerilerini geliştirmeleri için önemli bir yoldur.
• Çocukların hayali oyunlarını teşvik etmek için çeşitli tanıdık ev eşyaları, oyuncaklar ve giyim eşyaları sağlayın.