Oturan/Emekleyen
Bu dönem bebeklerin hareketli olmaya başladığı dönemdir. Ayrıca bu dönem bebeklerin neredeyse pek çok yeni şeyleri yapmaya başladığı dönemdir. Hareket etme çabaları epey koordinasyonsuz olduğu için, ileriye gideceklerine neredeyse geriye giderler. Yeni becerilerini tam olarak uygulayamadıkları için öfkeli bir hayal kırıklığı yaşayabilirler.
Bebekler gelişen fiziksel özellikleriyle birlikte, yavaş yavaş daha bağımsız olmaya başlarlar. Bu dönemim sonlarına doğru, bebek kendi kendine oturabilir hale gelir ve bağımsızlık yolunda önemli bir yol almış olur. Bu dönemde oturdukları yerin etrafında onlara destek sağlamak için yumuşak yastıklar koymak iyi olabilir. Oturmaya başladıklarında çok çabuk yorulurlar ve bir yanlarına sıklıkla düşebilirler. Eğer desteklenirlerse, düştüklerinde canları çok yanmaz. Bu yaşlarda, bebekler oyun oynarken ebeveynlerine yakın olmaktan hoşlanırlar. Yetişkinlerin kullandıkları eşyaları keşfetmek isterler. Bebekler güvenli ev eşyalarıyla oynarken, bu objeler hakkındaki anlayışları da gelişir. “Bebek güvenliği” (baby proofing) bu yaşlarda çok önemlidir. Artık bebek hareketlidir ve yetişkin fark etmeden bir gün önce yapamadığı bir şey bir gün sonra yapabilir hale gelmiştir. O yüzden çevreyi olabildiğince güvenli tutmak önemlidir. Pek çok uzman, ebeveynlerin emekleyerek, yani bebeğin gözünden çevreyi keşfetmelerini önerir. Bu şekilde ebeveyn, potansiyel tehlikeleri, örneğin açık bir priz, sivri uçlu bir masa gibi, fark edebilir.
Bu yaşlarda bebekler hafızalarını geliştirirler. Görüş alanının dışında kalan bir objenin var olduğunu hala bilemezler. Bu aylarda, bir objeyi göremezlerse, önlerindeki bir battaniyenin altında bir olsa var olduğunu hatırlayamazlar. En sevdiği oyuncak görüş alanında değilse, onu aramayacaktır. Bebeğin tanıdığı objenin bir kısmının görünmesi, o objenin hatırlanması açısından gereklidir. Bu oynanabilecek güzel bir oyundur, çünkü böylelikle bebeğin hafızası da gelişecektir.
Bebekler artık bir şeyler yapabileceklerini, bir etkileri olduğunu yavaş yavaş kavramaya başlarlar. Bu noktadan öncesinde, ellerinde bir çıngırak tutarken çıkan sesi kendilerinin çıkardığının farkında değillerdir. Bu aylarda, güçlerinin farkına varmaya başlarlar. Örneğin, bir objeyi yere attıklarında, sonrasında ne olduğuna bakarlar. Acaba farklı bir objede de aynı şey olacak mı? Acaba nereye düşecek? Ses çıkartacak mı? Yere düştüğünde zıplayacak mı? Bu sorular bebeğin zihninde oluşanlardan sadece birkaçı muhtemelen. Bu oyun ebeveynler için öfkelendirici olabilir, çünkü sürekli yerden eşya toplamak zorunda kalırlar ama çocuklar için bu durum tekrar etmeye fazlasıyla değerdir çünkü bu esnada pek çok yeni şey öğreniyorlardır. Bu yaşlarda, bebek aynı sonuçları almak için oyunlar oynar, farklı sonuçları almak için değil. Bu durum bir sonraki gelişimsel süreç bitene kadar devam edecektir.
Kendilik Algısı – Bu aylarda bebek, ebeveyninden farklı bir birey olduğunu fark eder. Ayrıca, bütün vücudunun farkındadır ve özellikle ellerini ve ayaklarını keşfeder. Daha kendilerini tanıyamazlar ama aynaya bakmaktan ve hareketi izlemekten büyük keyif alırlar. Bu durum, ilerleyen aylarda ve yıllarda kendilerini tanımalarına ve bir kendilik algısı geliştirmelerine yardımcı olur.
Fiziksel – Bebekler bu periyotta pek çok yeni beceri kazanırlar. Destekle oturabilirler, objeleri bir elinden diğer eline alabilirler, öne ve ya arkaya yuvarlanabilirler. Objeleri ağızlarına alarak keşfederler. Oynadıkları objelerin boğazlarına takılacak kadar küçük olmaması önemlidir. El-göz koordinasyonları gelişmektedir. Objelere uzanıp, tutabilirler; ardından da geri bırakabilirler. Yere konduklarında, elleriyle ve ayaklarıyla kendilerini yerden kaldırabilirler. Bebekler yere konulduktan sonra, sevdikleri bir objeyi önlerine koyarak hareket etmeleri cesaretlendirilmelidir. Bebekler, objeye uzanmaktan hoşlanacaklardır.
İlişkiler – Bebekler, ebeveynlerinin kokusunu, dokunuşunu, sesini ve görüşünü tanımaya başlarlar. Bu aylarda, yabancılardansa, ebeveynlerinin yanında olmayı ve onlarla vakit geçirmeyi tercih ederler. Yani, az tanıdıkları kişilerle vakit geçirmekten pek hoşlanmazlar. Bakım verenlerinden uzaklaştıklarında huysuzlanırlar, mutsuzluk belirtileri gösterirler ve ağlayabilirler. Bu çok önemli bir gelişimsel süreçtir ve bebeklere duyarlı bir şekilde davranılması gerekmektedir ki duygularına saygı duyulduğunu hissetsinler.
Yabancı Kaygısı, genellikle 6 aydan sonra sergilenen, tanıdık olmayan birisi ile karşılaşıldığında gösterilen korku ifadesidir.
Anlama – Bebekler, bu yaşlarda yavaş yavaş nesneleri göremeseler de var olduklarını anlamaya başlarlar. Bu beceri bir sonraki gelişimsel periyodun sonuna kadar tam olarak oturmasa da yavaşça oluşmaya başlar. Bir sonraki periyodun sonunda, nesneleri göremeseler de var olduklarını tamamen biliyor olacaklardır. Oyunlar, genellikle oluşan bu becerinin etrafında şekillenir. Ce-ee, bebeklerin nesne sabitliğini anlamaları açısından oynanabilecek güzel bir oyundur. Bu genellikle bütün bebeklerin keyif aldığı bir oyundur ve tekrar tekrar oynanması gerekir.
Nesne Sabitliği. Nesneler görüş alanının dışında olsa bile var oldukları anlayışının gelişmesidir. 4-8 ayları arasında, nesnenin çok küçük bir kısmı görünse bile, bebek nesneyi bulabilir (nesne sabitliğinin başlangıcı). 8-12 ayları arasında, bebek tamamen görünmeyen bir nesneyi arayabilir (bir şeyi zihinde tutabilme becerisi, örneğin ailenin zihinde tutulması), fakat hala ebeveynlerle bir ayrılık yaşandığında sakinleştirilmeye ihtiyaç duyar (bağlanma). 18 aylık olana kadar, bebek bir nesneyi tutarlı bir şekilde arayamaz (ve nesnenin resmini zihnine tutamaz). Örneğin, hazinenin bir kutuda tutulduğunu bilen bir çocuk, ancak bu aylardan sonra yaklaşıp kutuyu açabilir (çünkü zihninde tutuyordur).
İletişim – Okumak, konuşmak ve şarkı söylemek, bebek anlamasa bile, hala çok önemlidir. Bu süreçte duyduklarını daha fazla tekrar etmeye ve duydukları sesleri taklit etmeye başlarlar. Bazen, duydukları sesi defalarca, adeta sohbet ediyormuş gibi tekrarlarlar, örneğin ba ba ba gibi. Bu seslerle aslında bebek, doğduğu andan itibaren duyduğu sohbetleri taklit ediyordur.
