Çocukların öğrenme becerilerinin doğumdan 12 aylığa kadar nasıl gelişeceğini öğrenin. Bu becerilere şunlardır: Dil ve Okuma, Düşünme Becerileri, Öz-kontrol ve Özgüven
Bebekler insanlara, objelere ve mekanlara merak duygusu ile dolu bir şekilde dünyaya gelirler. Beslenme, bez değiştirme ve banyo gibi günlük rutinler, bebeklere eğlenmek, sevdikleri ile bağlanmak ve dünyanın nasıl işlediğini anlamak için büyük bir imkan tanır.
Erken öğrenme becerileri, bebek ile yetişkinler arasındaki gündelik anlarda kazanılmaya başlar. Birlikte kitap okumak ve bebeğinizin sesler, yüz ifadeleri, beden hareketleri ile nasıl etkileşim halinde olduğunu izlemek çocuğa dil ve okumanın temellerini verir. Çocuklar, onlara bakan yetişkinler tarafından sevildiğini ve bakıldığını hissettikçe özgüvenleri artar. Çocuğunuz üzüldüğünde ve siz onları sakinleştirdiğinizde öz-kontrolleri gelişmeye başlar (buna rağmen bu beceride ustalaşmaları oldukça zaman alır). Bebekler, düşünmeyi ve bir problem çözmeyi oyun oynarken ve dışardaki dünyayı keşfederken duyularını kullanarak öğrenirler.
Unutmayın: Eğer bir etkinlik bebeğinizin ilgisini çekiyor ve o etkinliği yapıyorsa- ve eğleniyorsa- bebeğiniz öğreniyor demektir! Çok küçük çocuklara bir şey ‘öğretmek’ gerekli değildir. Çocuklar henüz hazır değilken onlara bazı konseptleri öğretmeye iten resmi sınıflar ve diğer aktiviteler çocukların gelişimine yada okulda iyi olmalarına yardımcı olmaz. Aslında, başaramadıkları yada eğlenmedikleri bir şeyi yapmaya zorlanınca kendilerini başarısız hissetmelerine bile sebep olabilir. Bu yüzden miniğinizin erken zamanlarındaki oyunlarınızın ve kucaklamalarınızın bir hazine olduğunu sayın– bunlar çocuğunuzun büyümesi ve gelişmesi için ihtiyacı olan şeyin ta kendisidir.
0-12 Ay arasında Dil ve Okuma Becerilerini Desteklemek
Bebeklerin konuşma ve okuma fikri oldukça inanılmaz gelebilir ama dil ve okuma becerileri doğumdan itibaren çok erken yaşlarda başlayabilir. 0-12 yaş arasında bu becerileri nasıl destekleyeceğinizi öğrenin.
Çocuğunuzu izlemek ve onun sesler, yüz ifadeleri ve beden hareketleri ile nasıl iletişim kurduğunu öğrenmek onların dili ve yazılı kelimeleri öğrenmelerine yardımcı olacak önemli bir yoldur. Çok küçük çocuklara bir şey ‘öğretmek’ gerekli değildir. Çocuklar henüz hazır değilken onları bazı konseptleri öğretmeye iten resmi sınıflar ve diğer aktiviteler çocukların gelişimine yada okulda iyi olmalarına yardımcı olmaz. Aslında, çocuklar eğlenmedikleri yada kendi yetilerinin üstünde bir şeyi yapmaya zorlandıklarında başarısız olma duyguları tetiklenir.
Erken dil ve okuma becerileri en güzel günlük– kitap okuma, konuşma, gülme, ve birlikte oynama gibi- anlarda edinilir. Çocuklar, dili siz onla konuştuğunuzda ve onlarda sizle iletişim kurduğunda, hikayeler dinlediklerinde ve yüksek sesle şarkılar söylendiğinde öğrenirler. Çocuklar erken okuma becerilerini kitaplarla, dergi, gazete, menü gibi diğer yazılı kaynaklarla birlikte tahta ve boya kalemleri ile oynama ve onları keşfetme şansı verdiğinizde geliştirirler. Dil ve okuma, iki farklı beceriler iken, birlikte inşa edilir.
Yapabilecekleriniz
Bebeğinizin gelişen dil ve okuma becerilerini 0-12 ay arasında desteklemek için yapabileceğiniz şeyler:
- Duygu ve deneyimlerini anlatın. Örneğin: Aç olduğunu gördüğünüzde şöyle diyebilirsiniz: Gömleğime burnunu sürtüyorsun. Bana aç olduğunu söylüyorsun. Tamamdır, süt geliyor! Bebeğiniz bu kelimeleri hemen hepsini anlamayacak olsa da sizin şefkatli, sevgi dolu ses tonunuz ve hareketleriniz ona anlaşıldığını hissettirecektir. Bu kelimeleri tekrar ve tekrar duyması, kelimeleri zamanla anlamaya başlamasına yardımcı olacaktır.
- Bebeğinizin çıkardığı sesleri kopyalayın ve sizi taklit etmesi için motive edin.
- Onun seslerini kelimeye dökün: Galiba oradaki köpekçik hakkında bana bir şeyler söylemek istiyorsun. Şu köpekçiğe bak. Merhaba köpekçik!
- Bildiğiniz şarkıları söyleyin yada bebeğiniz ile ilgili şarkılar uydurun. (İyi banyolar sana, iyi banyolar sana, iyi banyolar iyi banyolar, iyi banyolar sana.) Ezginizin yada ses tonunuzun yerinde olmasına gerek yok. Bebekler bunu yargılamaz – sizin sesinizi duymaya bayılırlar.
- Ce-ee oyununu oynayın. Bu ileride iletişim kurmanın nasıl olduğunu pratik edebileceğiniz basit bir oyundur. Bir kitabın, yastığın yada bir atkının arkasına saklanmayı deneyin. Ce-ee oyununu bebeğinizin yüzünü aynaya çevirerek ve kendi yansımanızdan uzaklaşarak oynayabilirsiniz. Aynanın önünden geri çekilin ve ‘ce-eee!’ deyin.
- İleri-geri oyunları oynayın. Bebeğinize çıngırak yada yumuşak bir top verin. Sonra size geri verip vermediğine bakın. Oyuncağı birkaç kere değiş tokuş yapabiliyor musunuz diye bakın. İleri- geri oyunu, daha sonraki zamanlarda sohbet edebilmenin pratiğidir.
- Bol kitap okuyun. Birlikte kitap okumak, bebeğinizin kitap okuma sevgisi geliştirmesine ve kitaplara tanıdık olmasına yardımcı olur. Sesli okuma çocuğun kelime dağarcığının gelişmesine yardımcı olurken yeni kelimeler duyma ve anlamlarını öğrenme şansı verir.
- Kitapları bebeğinizin günlük rutininin bir parçası olarak kullanın. Öğle uykusu yada gece uykusundan önce okuyun. Banyoda plastikten yapılmış kitaplar verin.
- Otobüsü beklerken kitap okuyun. Zamanın çabuk geçmesi için doktor muayenesine kitap götürün.
- Eğlenceli bir şekilde kitap okuyun. Bebeğinize okuduğunuz hikayedeki farklı karakterler için farklı sesler kullanın. Bebekler yetişkinlerin komik olmasını çok severler ve bu kitap okumayı daha eğlenceli bir hale getirir.
- Bebeğinizin kendi istediği şekilde okumasına izin verin. Bebeğiniz birkaç sayfada sakin durabiliyor, sayfaları hızlıca çeviriyor yada sadece bir resme bakıp okumayı bitirebiliyor olabilir. Hatta okumak yerine kitabı ısırmayı seviyor olabilir! Okuma zamanını olumlu bir deneyim haline getirmek için çocuğunuzu takip edin. Bu onun kitap okuma sevgisini başlangıçtan itibaren destekleyecektir.
- Tekrar, tekrar, tekrar. Bebekler tekrar ederek öğrenirler çünkü bu onlara ‘şeyleri anlamlandırma’ şansı verir. Bebekler size bir kitabın yada kitaptaki bir resmin ilgilerini çektiğini söylerlerse, tekrar tekrar o resme bakmaları ve hikayeyi duymaları için olabildiğince uzun zaman verin.
Ebeveyn-Çocuk Aktiviteleri
Dil ve Okumayı Geliştirecek Ebeveyn-Çocuk Aktiviteleri
- Fotoğraf albümü yapın. Bebeğinizin ve hayatındaki önemli kişilerin fotoğraflarını 4×6 lık kartlara yapıştırın. Sol üst köşesini delin ve kartları kısa aralıklarla birbirine bağlayın. Kitabı bebeğiniz ile paylaşın. Sevdiği kişilerin fotoğraflarını görmeye ve onlar (ve kendileri!) hakkında bir şeyler duymaya bayılacaklar.
- Yeni dokulara dokunun. Küçük kare kumaşları bir araya getirin (dantel, pamuk, kadife, naylon, vb.). Bir delik açık bir kurdele ile kumaşları birbirine bağlayın (aynı zamanda köşelerinden birbirlerine dikilebilirler.) Bebeğinizin ‘kumaş’ kitabına dokunmasını sağlayın ve onla farklı kumaşların nasıl hissettirdiği ile ilgili konuşun. Bebeğinizin favori bir sayfası var mı?
- ‘Parmak oyunu’ şarkıları söyleyin. Bu şarkılar parmak hareketleri ile söylenen şarkılardır. Parmak oyunları çocukların parmaklarının kas gücünü ve koordinasyonlarını geliştirmelerine yardım eder, bu ilerde yazmayı ve çizmeyi öğrenmelerine yardımcı olur. (Örnek: Baş parmağım neredesin?)
- Bebeğiniz ile yapacağınız etkinliklerle ilgili önemli şey aktivitelerin ikiniz içinde eğlenceli olmasıdır. Siz eğlenirken, bebeğiniz de aynı zamanda öğrenir. Bebeğinizin çok sevdiği bir oyun yada şarkı düşünün. Bu oyunun çocuğunuzun gelişen dil ve okuma becerisini nasıl geliştirdiğini düşünüyorsunuz?
0-12 Ay Arası Özgüveni Geliştirmek
Çocukların özgüvenlerini geliştirmek için kendilerini güvende hissetmeleri gerekir. Çocuğunuzu rahatlattığınızda, ağlamalarına ve ihtiyaçlarına cevap verdiğinizde, konuştuğunuzda ve oynadığınızda kendisinin sevildiğini ve önemli olduğunu bilir. Çocuğunuzun öz güvenini gelişmesine başka nasıl yardımcı olabileceğinizi öğrenin.
Özgüvenli çocuklar etrafı keşfetmeye ve öğrenmeye açık olurlar çünkü onları seven birinin her zaman onların yanında olacağını bilirler. Bir şeyi görmek için emeklediklerinde size ihtiyacı olursa diye onları bekler ve onlar için ‘güvenilir’ alan olursunuz. Bebeğiniz yeni bir keşif yaparken –sandalyenin altına yuvarlanmış topu bulması gibi- onu keyifle izlediğinizi görmesi, onun daha da çok etrafı keşfetmesini sağlar.
Kendine güvenmek bebekleri ileriki zamanlarda kreş ve anaokulu gibi grupların olduğu durumlara dahil olmasını daha rahat hale getirir. Ona verdiğiniz güven hissini nereye giderseniz gidin, birlikte olmadığınız zamanlarda bile, yanında taşır.
Güven hissini besleyin
Çocuğunuzun ağlama ve diğer etkileşim yollarına cevap vererek – örneğin: sakinleşmeye ihtiyacı olduğunda onu kucağa almak yada raftaki oyuncağa işaret ettiğinde oyuncağı almak- sevgi ve şefkat göstererek çocuğunuzun güvende hissetmesine yardımcı olabilirsiniz. Siz ve bebeğinizin arasındaki bu sevgi bağı onu sizden (yavaş yavaş) ayrılarak çevreyi keşfedebilmesi için kendini yeterince güvende hissetmesini sağlar. Size onun için her zaman orada olacağınıza dair güvenebileceğini öğrenmiştir. Bu güven ona özgüven verir.
Odanın karşısında ilginç bir obje gören bir bebeği düşünün. Bebek yardıma ihtiyacı olduğu zaman yada korktuğu zaman annesinin onun için orada olacağını bilirse kendini güvende hissederek annesinin kucağından inip oyuncağa bakmak için emekleyebilir. Karşıya doğru emeklediğinde sanki ‘Hala orda mısın? Beni izliyor musun?! der gibi arkasına dönüp annesine bakar. Sonra, oyuncağa ulaştığında çok ses çıkaran bir tuşuna basar. Bebeği ürküten bu sesle bebek kendini güvende ve rahat hissetmek için annesinin yanına geri döner. Anne bebek için oradadır ve bebeğin aradığı desteği ona verir. Daha sonra annesi tekrardan yeni maceralara koyulması için motive eder.
Yapabilecekleriniz:
- Bebeğiniz için güvenilir temel olun. Keşfetmek için gittiğinde ona kocaman sarılmak ve onun daha çok keşfetmesi için destek vermek adına orada olun.
- Bebeğinizin sevgi ve rahatlık için verdiği sinyallere cevap verin. Bu size güvenmesini sağlar. Bakım verenlerine güvenen bebekler etrafta gezinmeye ve çevrelerindeki insanları ve dünyayı öğrenmeye dair güvende hissederler.
- Bebeğinizin kendi ve yapabildikleri hakkında iyi hissetmesine yardımcı olun.
Kendileri hakkında iyi hissetmek ve bir şey yapma kapasitesi olduğunu görmek (Bunu yapabilirim!’) bebeğinizin özgüvenlerini geliştirecek iki önemli faktördür. Bebeğinizin güvende olduğunu ve sevildiğini hissetmesine yardımcı olmak için yaptığınız şeyler aynı zamanda kendisi hakkında iyi hissetmesini sağlar. Buna onun ihtiyaçlarına hassasiyetle cevap vermek ve onu sevgi ve şefkatle doldurmak dahildir. Bu bebeğinizin kendini özel ve değer verildiğini bilmesine neden olur ve özgüveni inşa eder. Bebekler bir işi başardıklarında yada yeni bir beceri geliştirdiklerinde ‘Bunu ben yapabilirim’ i öğrenirler. Bebeğiniz ayıyı yukarıya çıkarmak için doğru tuşa bastığında yüzündeki mutluluk ifadesini düşünün. Anne ve baba bunu fark edince ve bu problemi çözmeye çalışırken ne kadar iyi iş çıkardığını söylediğinde yüzündeki gülüşün daha da büyüdüğünü hayal edin. Bebekler hayatlarındaki yetişkinler ile olan iletişim ve oynadıkları oyunlar ile pozitif özgüven ve yetkinlik duygularını geliştirirler. Ebeveynleri ve diğer çok sevdikleri kişiler onlara şu mesajı verirler: Sen akıllısın. Bunu anlamakta çok iyisin. Seviliyorsun. Beni güldürüyorsun. Senle olduğumda çok eğleniyorum. Bu mesajlar çocuğun gelişen kendilik duygusunu şekillendirir.
Yapabilecekleriniz:
- Bebeğinize onu ne kadar sevdiğinizi gösterin. Bir sürü gülümseme, öpücük ve kucaklama ile onu karşılayın.
- Bebeğinizin keşiflerinden zevk alın. Anneyi buldun! Yüzümü sakladığım atkıyı çektin ve işte buradayım!
Bebeğinizin problem çözümünde başarılı olmasına yardım edin.
Bebeğinizin yerine bir şeyi yapmak yerine onun bir görevi tamamlarken ihtiyacı olan desteği sağlayarak onun özgüvenini doyurabilirsiniz. Yani bebeğiniz bir problem ile karşılaştığında-bir kutunun içine küçük kareyi geçirmeye çalışırken- hemen atlamaktansa geride durun (Biliyorsunuz ki acı yoksa kazanç yok.)
Yapabilecekleriniz:
- Bir işi tamamlamak için çocuğunuza ellerinizle destek vermek, mesela küçük daireyi daire olan delikten ittirmek yada ayakta durmaya çalışırken onu ellerinden yukarı kaldırmak gibi.
- Çocuğunuzu ‘yeterince’ zorlayabilecek etkinlikler göstererek aktivite-temelli destek vermek. Bu demek oluyor ki etkinlikler ilgisini çekecek kadar zor olacak ama üzerinde ustalaşabilmesini sağlayacak. Örneğin, bebeğiniz oyuncak figürlerinin yukarıya çıktığı oyuncağın tüm tuşlarına nasıl basacağını öğrendiğini düşünün. Bir dahaki sefere ona hayvanları dışarı çıkaracak tuş yerine başka gereçlerin olduğu bir oyuncak verin.
- Bebeğiniz bir iş üzerinde çalışırken, kelimelerinizi ve yüz ifadelerinizi kullanarak ona duygusal destek sağlayın. O kutunun üstüne çıkabilmek için çok uğraşıyorsun! Bu aynı zamanda başardığında onun mutluluğunu paylaşıyorsunuz demektir.
Rol model olun
Sizin tepkileriniz önemlidir. Çocuklar hayatlarında önemli insanları – öncelikle sizi – izleyerek ve taklit ederek öğrenirler. Çocuğunuzla birlikte bir durumun içine girdiğinizde yada yeni bir insanla tanıştığınızda sizin tepkilerinize bakar. Eğer rahat, kendine güvenen ve mutlu görünürseniz bebeğinizin iyi ve güvenilir bir yerde yada insanlarla olduğunu bilmesine izin verirsiniz.
Bebeğiniz ile olan ayrılıklarınızı düşünün. Siz ona kocaman bir kucak ve öpücük verdiğinizde, enerjik bir tonla onun harika vakit geçireceğini söylediğinizde, kendini güvende hissetmeye ve sizden ayrılmak için kendini ayarlamaya daha yatkındır.
Eğer siz ona güle güle derken endişelendiğinizi ve üzüldüğünüzü gösterirseniz onun ne kadar farklı hissedeceğini düşünün. Bebekler yüz ifadelerinizi, sesinizin tonunu ve onları tutarken vücudunuzdaki gerginliğin seviyesini yorumlama da oldukça ustadırlar.
Kendine güveni modellemedeki diğer bir yol ise zorlu bir durumla karşılaştığınız zamanlardır – çocuğunuzun yeni oyuncağının parçalarını bir araya getirme de sorun yaşamanız gibi. Çocuğunuz sizin sakin kaldığınızı ve vazgeçmediğinizi görmesi onun da karşılaştığı zorluklarla başa çıkarabileceğini gösterir.
Yapabilecekleriniz:
- Kendi tepkilerinizin farkında olun. Çocuğunuzun farklı durumlarla nasıl başa çıkabileceğini gösterecek şekilde hareket edin.
- Özgüveni ve dayanıklılığınızı zorluklarla karşılaştığınızda modelleyin. Çocuklar sizin örneklerinizle öğrenir.
Bebeğinizle günlük rutinlerinizi oluşturun.
Ne beklediğini bilmek küçük çocuklara kendini güvende, yetkin ve kendi dünyalarının kontrolünde olduğunu hissettirecektir. Bu yüzden günlük rutinlerinin her gün aynı zamanda aynı şekilde olması yararlıdır. Örneğin, banyodan sonra masal anlatma gelir, sonra ninni, ve ardından yatma zamanı. Çocuklar etkinliklerinin sırasını bildikleri zaman değişimler için hazırlıklı olabilirler. Ve bundan sonra ne gelecek diye endişelenmelerine gerek kalmayınca çocukluğun en önemli işleri olan oyuna, öğrenmeye, ve sizle bağ kurmaya daha çok odaklanabilirler.
Yapabilecekleriniz:
- Bebeğinizin rutininin değiştiği zamanlar için plan yapın. Her zaman rutinin planlandığı gibi gitmediği zamanlar olacaktır – mesela büyükannenin evine ziyarete gitmek gibi. Bu zamanları önceden planlayın. Eğer çocuğunuzun deneyimini aynılaştırabiliyor yada sabit hale getirebilmesine yardımcı olabiliyorsanız, yemek ve uyku gibi rutinler daha kolay olacaktır. Örneğin, yemek için tanıdık bir önlük, kaşık ve kase; uyku vakti için sevdiği oyuncakları, kitapları ve uyku örtüsünü getirebilirsiniz.
- Bazı geçişlerin bebeğiniz için özellikle zor olduğunu kabul edin. Her şeyi doğru yaptınız – harika bir rutin düzenlediniz ve istikrarlı bir şekilde rutine sadık kaldınız- ama bebeğiniz hala isyan ediyor. Uyku zamanı genellikle bunlardan biri olur. Geceleri ayrılmak – sevdiklerine uzun süreliğine bay bay demek – küçük çocuklar için zor olabilir. İyi geceler’ i pozitif ve enerjik bir tonda söyleyeceğinizden emin olmalısınız (çocukların nasıl hissetmek ve tepki vermek için izlediğini unutmayın). Sizin için bir yedek eleman ve çocuğunuz için kendini sakinleştirecek bir kaynak olarak bir ‘ayıcık’ çok yardımcı olabilir. Onu orada tutun, gittikçe daha da kolay olacak. İkiniz içinde.
- Esnek olun. Rutinler önemli olsa da, onların kölesi olmayın. Eğer güzel bir yaz akşamı günbatımını izlemek isterseniz, gidin ve çocuğunuzu uykudan önce yürüyüşe çıkarın. Anılar, (hem çocuğunuz hem sizin için) ufak sıradışı kaçamaklardan oluşur.
Çocuğunuzun bir şeyi tekrar ve tekrar yapmasına izin verin.
Çocuğunuzun, bir beceride ustalaşması için, oldukça fazla tekrar yaptığı pratiklere ihtiyacı vardır. Bebeğinizin çıngırağı en sonunda tutup ağzına götürdüğü anda sergilediği gururu düşünün. Bebeğiniz bunu pratik ederek başarmıştır. Bebeğiniz, kendine değer ve özgüven duygularını zorlukların üstesinden gelerek geliştirir.
Yapabilecekleriniz:
- Sabırlı olun. Tekrar, yetişkinler için sıkıcı olsa da bebekler için hayret verici ve kritik öneme sahiptir. Aynı arabaya bakmaktan yada bir süre aynı çıngırağı ağzında tutmaktan oldukça memnun kalabilirler. Bu yüzden bebeğiniz yeni bir şeye hazır olana kadar (oyuncağı düşürebilir, bir nesneden kopup başka bir yere bakabilir yada gidebilir, öfkeli sesler çıkarabilir, vb.) bebeğinizin liderliğinde onu takip etmeyi hatırlamak çok önemlidir.
- Bebeğinizin ilgi alanlarını yeni şekillerde keşfetmesine yardımcı olun. Bebeğiniz mutfak dolaplarını açıp kapamaktan hoşlanıyor mu? Aynı deneyimi sağlayan başka objeler verin: üstü açıp kapanan karton kutu verin, altında ne olacağını keşfedebileceği bir örtü. Bebeğiniz becerilerini farklı şekillerde araştırınca bir şeylerin nasıl işlediği hakkında daha çok öğrenmiş olur.
Yapabilecekleriniz:
Çocuğunuzun öz farkındalığının gelişmesine yardımcı olun.
Kendi hareketlerinin sonuçlarını gösterin.
‘Oyuncakları kaldırdın. Bu anneyi mutlu etti. Şimdi uyumadan önce kitap okumak için zamanımız var.’
Çocuğunuzun büyüdükçe nasıl biri olduğunu anlamasına yardımcı olun.
‘Yeni şeyleri denemek bazen seni korkutabilir. Bazen onları kontrol altında tutmak zor olabilir.’
Böyle bir farkındalık, dış dünyadaki şeyleri başarılı bir şekilde yönetebilmek için kendileri hakkında bildiklerini kullanmalarına yardımcı olur.
Çocuğunuzu dili kullanmak için destekleyin.
‘Büyük yapboz parçasına mı küçük parçaya mı bakıyorsun? Başka bir yeri denemeye ne dersin?’
Yön teklif edin
Mesela yapboz parçasını almak ve onu çevirmek gibi. Böylece onun için parçanın nereye uyacağını görmek daha kolay olur.
Olumlu adımları belirtin.
Örneğin, çocuğunuzun bir parçayı farklı bir yapboz yer için (uymasa bile) denediğini fark etmek.
Süreci fark edin
Çocuğunuza yardım ederken yapbozu bitirmeye nasıl yaklaştığını görün: ‘Bak, bir parçayı daha buldun. Şimdi yerleştireceğin sadece iki parça kaldı ve yapboz bitmiş olacak.’
Çıkan sonuçtan çok sürece odaklanın.
Örneğin, kutulardan yaptığı kuleyi daha da uzun yapmak için ne kadar çok uğraştığını ona gösterin.
Çocuğunuzun gelişimini gösteren bir fotoğraf albümü oluşturun.
Örneğin, önce küçük kuleler yapabildiği fotoğrafları çekin sonra gökdelen gibi yaptığı kulenin fotoğrafını çekin.
Çocuğunuz için zor olduğunu düşündüğünüz şeyleri temel alarak adımları planlayın.
Örneğin, eğer çocuğunuz kaydıraktan kaymaktan korkuyorsa güvenilir olduğunu göstermek adına önce siz kayın yada en sevdiği peluş hayvanı yada oyuncak bebeği kaydırın. Sonra kaydırağın merdivenlerini tırmanırken ona arkasında durup kaymayı teklif edin. Sonra sizin kucağınıza oturup kayıp kaymadığını görün daha sonrada elini tutarak tek başına kaydırın. Bu süreçte ona inandığınızı bilmesini sağlayın. Aynı zamanda henüz tek başına kaymaya hazır değilse sorun olmadığını net olarak gösterin. Ne zaman tekrar denemek isterse onu desteklemek için yanındasınızdır.
Çocuğunuz bir zorlukla karşılaştığında ona anlayış ve empati gösterin.
‘Meyve suyunu dökmeyi denedin. Aferin sana. Bazıları bardakta. Bazıları döküldü. Kendi kendine dökmeyi öğrenirken böyle olabilir. Hadi süngerle temizleyelim.’
Bu çocuğunuzun mükemmel olmasa da sorun olmayacağını bilmesini sağlar ve bir şeyler planlandığı gibi gitmediğinde başa çıkma yöntemleri geliştirmesine yardımcı olur.
Sürekliliği modelleyin.
Sürekliliği ve kendine güveni modellediğinizde çocuk bunu da öğrenir. ‘Bu kavanoz açılmıyor! Çok sinir bozucu. Anne başka ne deneyebilir? Aa biliyorum, ya sıcak suyun altına koyarsam? Bunun yardım ettiğini duymuştum.’ Sonra, açmayı başardığınızda: ‘Anneye aferinnn! Vazgeçmedim. Başardım!’
Bu çocuğunuzun nasıl dayanıklı olduğunuzu ve zor durumlarla başa çıktığınızı gösterir.
Kendine olan güveni yeni durumlarda modelleyin.
Çocuğunuzla birlikte yeni bir durumla karşılaştığınızda yada yeni biri ile karşılaştığınızda, eğer sakin, güvenli ve mutlu gözükürseniz, ona güvenilir, iyi bir insanla yada yerde olduğunu göstermiş olursunuz, böylece kendini daha güvende hisseder ve kendine güvenir.
Kendine güveni destekleyecek ebeveyn-çocuk aktiviteleri
Çocuğunuzun ‘kendi başına’ yapmasına izin verin.
Çocuğunuzun (sağlıklı seçenekler arasından) kendi ayakkabılarını seçmek, banyoda elini ve vücudunu (yakın takip ile) yıkamak, dişlerini fırçalamak (tabii ki sonrasında onun dişini fırçalama sırasını alarak) gibi ‘büyük çocuk’ becerilerini pratik etmesine fırsat verin.
Çocuğunuzun liderliğini takip edin.
Çocuğunuz ile yürüyüşe çıktığınızda ona kaldırımdaki uğurböceğini göstermek isteyebilirsiniz. Ama çocuğunuz çöp kamyonetinden daha çok etkilenmiş olabilir. Eğer çocuğunuzu takip ederseniz ve onun kendi ilgi alanını takip etmesine izin verirseniz, o desteklendiğini, sevildiğini ve önemli olduğunu hisseder; siz de onun kendine olan güvenini inşa etmiş olursunuz.
Çocuğunuzun ailenize yardımcı olmasını sağlayın.
Çocuğunuza yaş ve becerilerine uygun görevler verin. Çilekleri doğradıktan sonra ondan kaseye koymasını isteyebilirsiniz. Kurabiyesini yere düşürdüyse, yerden almasını söyleyebilirsiniz. Siz çatal bıçağı sofraya koyarken onun peçete ve kaşıkları koyarak size yardım etmesini sağlayabilirsiniz. Çocukların size yardımcı olması kendilerini iyi hissettirir ve özgüvenlerini geliştirir.