Koronavirüs krizinin birinci yılını geride bırakırken,  önümüzde çok fazla belirsizlik ve stres var. Hayat şu anda çocuklar için de çok zor. Bazı sınıflar için okullar tamamen açılıyor. Bazı çocuklar okula gidecek olmaktan dolayı mutlu, ancak bir kısmı da evde kapalı kaldıkları süre boyunca dış dünyaya karşı endişeli bir tutum geliştirdiler. Şimdi tekrar okula ve yeni normale alışma sürecine girecekler.

Çocuklarının kaygı, üzüntü ve davranış zorlukları yaşadığını gören birçok ebeveyn, tüm bunların uzun vadede çocukları nasıl etkileyeceğini merak ediyor.

Çocuklar koronavirüs krizinden dolayı travma geçirebilir mi? Ve eğer öyleyse, nasıl bileceksiniz?

Olayın kendisi bir şeyin travmatik olup olmadığını tanımlamaz. Travma, bireyin üzücü olaya tepkisiyle ilgilidir. Bir çocuk travmatik olabilecek bir dönemden geçiyor diye , mutlaka travma geçireceği anlamına gelmez.

Dr. Howard “İki çocuk aynı araba kazasında olabilir ve biri bu olayı travma olarak yaşarken diğeri travma olarak yaşamayabilir” diyor. “Bu gerçekten çocuğun tehdidi yorumlamasına bağlı. Bir çocuk neredeyse ölüyormuş gibi hissedebilirken, bir diğeri “Vay canına, yolda takla atmamız çılgıncaydı” diyebilir ve sonra hayatına sorunsuz devam edebilir. ”

Dolayısıyla yaşadığımız pandemi krizinde bütün çocukların travmatize olması gerekmez ama yeni düzene uyum göstermekte zorlanabilirler.  Bir çocuk yeni bir stres etkenine adapte olmakda sorun yaşarsa, buna genellikle uyum bozukluğu denir .

Şu anda kronik bir kayıp yaşanıyor. Bunlar; arkadaş ilişkileri, doğumgünü kutlamaları, karne günleri, okul bitirme kutlamalar, takım sporları, antremanlar gibi gerçek hayata dair kayıplardır.  Bunlar ebeveynlere önemsiz gibi görünebilir ama çocuklar için gerçekten önemlidir.

“Ebeveynler olarak çocuklarımızı bu durumun stresinden tamamen koruyamayız, ancak zihinsel sağlıklarını desteklemek için kullanabileceğimiz stratejiler var.

Beklentilerinizi ayarlayın. 

Sizden bu kadar çok şey alındığı zaman eskisi gibi olamamanız normaldir. Kriz geçene kadar birçok çocuk eski haline tamamen geri dönmeyecek. Bu nedenle çocuklarınızın online eğitim performansından, evdeki tepkisel davranışlarına kadar pekçok alanda daha gerçekçi hedefler koyun.

Duygularıyla empati kurun. 

Sorunu çözemeseniz bile çocuğunuzun duygularını açıkça onaylamak büyük bir fark yaratabilir. Şöyle diyebilirsiniz, “Bu senenin nasıl geçeceği konusunda gerçekten üzgün gibisin, bu belirsizlik sanki hiç bitmeyecek gibi geliyor. Antremanları (ya da seçmeli derslerin ya da teneffüslerin….) senin için ne kadar önemli olduğunu biliyorum. ” Çocuğunuza, onu neyin üzdüğünü anlatması için  fırsat verin ve zor duygularını düzeltmek için acele etmeyin.

Sohbeti başlatmak için sorabileceğiniz bazı sorular:

Pandemi nedeniyle herhangi bir şeyi kaçırmış gibi hissediyor musun? Neyi kaçırdın?

Bunu telafi etmek için yapabileceğimiz bir şey var mı?

Bu seni nasıl hissettiriyor?

Nasıl hissettiğin konusunda seni en iyi nasıl destekleyebilirim?

Rutin kaybı/ yeni okul rutini oluşturun

Bazen ani sonlar, özellikle günlük yaşamlarımızla ilgili olduğunda, içimizde güçlü duygulara neden olabilir. Pandemi tüm yaşamlarımızı ve rutinlerimizi durdurdu ve bir gecede uyarıda bulunmadan değiştirdi. Şimdi de hızlıca okulun açılışına adapte olmak zorundayız.

Salgının değişen doğası göz önüne alındığında, ‘normalliğe geri dönme’ olayının acelesi yoktur. Okullar açılsa da herşey çok normal olmayacaktır.

Okuldaki yeni kuralları çocuklarınıza yaşının düzeyinde, çizerek, hikayeleştirerek bazısına liste halinde maddeleyerek anlatabilirsiniz.

Çocuğunuzun seviyesinde okulun açılma programını çocuğunuzla gözden geçirip, aylık bir takvim olarak duvarına yapıştırın.

Her karenin bir gün olduğu şekilde bir takvim olsun ve sadece 1 ayı kapsasın. Çünkü sonrası için yine net bir şey söyleyemeyeceğiz. Okul olan günleri, derslerin sırasını ve isimlerini bu karelerin içine yazın. Sınavların yapılacağı günleri de bu karelerin içine yazın.

Hafta boyunca tekrarlanan birkaç düzenli faaliyet, evinizde bir istikrar duygusu yaratmanıza yardımcı olabilir. Bu sadece çocuklarınıza değil, size de rahatlık sağlar.

Normalin kaybını yaşarken, çocuklarımız güçlü hisler yaşayabilirler. Okulların açılması düzenli bir hayat ve normallik deneyimi sağlamaya yardımcı olabilir. Bununla birlikte, eğitim ile ilgili pandemi öncesi var olan hedeflerinizi gözden geçirmenizde fayda vardır.

Çocuğunuzun Okula Geri Dönüşünü Desteklemek İçin “Sosyal Hikayeler” Kurun

Sosyal hikayeler veya çizgi roman hikaye kitapları, yeni durumlara uyum sağlamakta zorlanan çocuklar için kullanılabilir.

Çocukların yeni durumları gözünde canlandırmasına, hikayeleştirmesine, olacakları önceden hayal edebilmesine dolayısıyle durum ile ilgili kaygısının azalmasına fayda sağlar. Sosyal hikayeler genellikle görsel bir yardım olarak resimlerle birlikte neler olacağını anlatan bir hikayedir.

Çocuğunuzla arkadaşlarının, sınıfın, öğretmeninin resimlerini kağıda çizip, bunlar hakkında konuşarak, sınıfı aklında tekrar canlandırmasına yardımcı olabilirsiniz.

Daha sonra diğer çocuklar hakkında, “o sence en çok neyi özlemiştir” “öğretmen sınıfta olunca, sizi görünce ne hissedecektir” “acaba o online dersleri evde nasıl yapıyordu” vs gibi incir çekirdeğini doldurmayacak sohbetler yapabilirsiniz.

Sonra çocuğunuzu çizip “sen ilk gün acaba ne düşüneceksin, en çok kimin yanında olmak isteyeceksin” gibi ona yönelik hikayeleştirmeler yapabilirsiniz.

Okuldan gelen yeni düzenlemeleri ve kuralları da çizimlerinize katıp, ondan nelere uyması gerektiği konusunu da hikayelerinize uyarlayabilirsiniz.

        

Bir adım geri atın.  Sadece okula ve derslere konsantre olmayın. Bu yeni dönemde çocuğunuz için gerçekten önemli olan birkaç küçük ama  gelişimsel kilometre taşını belirleyin. Örneğin: yatağını yardımsız yapmak, klozet kapağını kaldırıp çiş yapma?, kendisine sandviç hazırlama (yaşına uygun bazı gündelik beceriler) gibi çocuğunuzun büyümeye ve öğrenmeye devam ederken ustalaşması gereken her şey.

Uygulama için fırsatlar bulun. Hangi gelişim alanlarına öncelik vereceğinizi öğrendikten sonra, çocuğunuzun bu beceriler üzerinde çalışması için küçük yollar bulup bulamayacağınıza bakın. Hazır pek çok anne baba da halen evden çalışırken, bu hedeflerin takibini yapmak daha mümkün olacaktır.

Gerisini dert etmeyin. Şu anda, bu temel becerilere ayak uydurmak çoğu çocuk ve ailenin uğraşması için bile yeterlidir.

Bu hedefler sizin için de çok büyük olmak zorunda değildir. Yeni diller öğrenmek ya da tüm evinizi yeniden düzenlemek vs anlamına gelmez.  Çocuklarınız için koronavirüsten önce koyduğunuz hedefleri gözden geçirmeniz gerekebilir .